काठमाडौं, नेपाल - एशियाली बौद्ध सम्मेलन २०२४, नोभेम्बर ५ र ६ मा आयोजित, मध्य, दक्षिणपूर्वी, र पूर्वी एसियाका विद्वान्, विशेषज्ञ, र बौद्ध धर्मअनुयायीहरूलाई बौद्ध धर्मको प्रसार र बुद्ध शिक्षाको बुझाइमा पालि भाषाको महत्त्व छलफल गर्ने अवसर प्रदान गर्‍यो। अन्तर्राष्ट्रिय बौद्ध संघद्वारा आयोजित सम्मेलनको दोस्रो दिन, विभिन्न देशका बौद्ध विद्वानहरूले भिडियो तथा पाठ सन्देशहरू मार्फत आफ्नो विचार व्यक्त गरे। प्रारम्भिक सत्रमा उजबेकिस्तानका अल्फरागनस विश्वविद्यालयका प्राध्यापक सुरत कुबाएभ र किर्गिस्तानमा कार्यरत बौद्ध विशेषज्ञ भिक्षु जुनसेइ तारासावाले मध्य एसियामा बौद्ध धर्मको विकास र प्रभावबारे चर्चा गरे।

यस सम्मेलनको एक प्रमुख सत्रमा बुद्धका शिक्षालाई बुझ्न पालि भाषाको महत्त्वमा जोड दिइयो। प्रसिद्ध पालि भाषा र विपश्यना विशेषज्ञ, प्राध्यापक राधाकृष्ण घट्टुले बुद्धका शिक्षाहरूको मर्म पालि भाषामा रहेको र शिक्षाको गहिराइलाई बुझ्न यस भाषालाई अध्ययन गर्नु आवश्यक भएको बताए। अन्य भाषाहरू केवल दोस्रो स्रोत हुन्, तर मूल स्रोत पालि भाषा नै हो भन्ने उनको भनाइ थियो। दक्षिणपूर्वी एसियाका प्रमुख विद्वानहरूले पनि यस क्षेत्रमा पालि भाषाको बौद्ध सम्पदामा गरेको योगदानबारे प्रस्तुति दिएका थिए। बुद्ध दर्शनलाई बुझ्न र त्यसलाई दैनिक जीवनमा उतार्न पालि भाषाको गहिरो सम्बन्ध देखाइएको थियो।

सम्मेलनका विशेष अतिथि बौद्ध भिक्षु निकोलस भ्रीलान्डले बौद्ध धर्म कुनै पनि भूगोलका लागि महत्त्वपूर्ण रहेको र समाजमा शान्ति र संवादको प्रवर्द्धन गर्न बौद्ध शिक्षाको महत्व रहेको कुरा व्यक्त गरे। आत्म-सुधार र स्वार्थ घटाउनका लागि गरिएको प्रयासले समाजलाई सुधार गर्न मद्दत पुर्याउने कुरा उनले बताए। श्रीलंकास्थित अन्तर्राष्ट्रिय बौद्ध संघका उप-महासचिव डा. डामेन्डा पोराजले भारतबाट बुद्ध धर्मको प्रचार प्रसार हुँदै श्रीलंकासम्म पुगेर यसले भारत र श्रीलंकाबीचको सम्बन्धलाई कसरी सुमधुर बनाएको हो भन्नेबारे चर्चा गरे। भारतका सम्राट अशोकले श्रीलंकामा बुद्ध धर्म प्रवाह गराएर क्षेत्रीय मेलमिलापलाई बलियो बनाएको स्मरण गराइयो। सम्मेलनको अन्त्यमा सहभागिहरूलाई बौद्ध शिक्षाको आधुनिक समयमा पनि व्यक्तिगत र सामाजिक सुधारमा महत्त्वपूर्ण योगदान दिने कुरा स्मरण गराइयो।