भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले हालै युक्रेनको ऐतिहासिक भ्रमण गरेका छन्, जसले युक्रेन-रूस युद्धको शान्ति प्रक्रियामा नयाँ आशा पैदा गरेको छ। मोदीले युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोडिमिर जेलेन्स्कीलाई भेट्दै युद्ध अन्त्यका लागि वार्ता र कूटनीतिक प्रयासको महत्त्वलाई जोड दिएका थिए। यो भ्रमण भारतको प्रधानमन्त्रीबाट युक्रेनमा गरिएको पहिलो भ्रमण हो।

जेलेन्स्कीले मोदीसँगको भेटलाई ‘ऐतिहासिक’ भन्दै यसले युक्रेन र भारतबीचको सम्बन्धलाई अझ बलियो बनाउने बताए। मोदीले युद्धको समाधान खोज्नका लागि भारतले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्न तयार रहेको उल्लेख गरे।

तर यो प्रयास सजिलो भने छैन। भारतले रूससँग बलियो आर्थिक र रक्षा सम्बन्ध राख्दै आएको छ, जसले गर्दा युक्रेन र पश्चिमी राष्ट्रहरूमा केही शंका उब्जाएको छ। मोदीले यसअघि रूसको भ्रमण गरेका थिए, जहाँ रूसका राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले उनलाई ‘महान मित्र’ भनेर सम्बोधन गरेका थिए। यसले युक्रेन र अमेरिकालाई असन्तुष्ट बनाएको थियो।

अर्कोतर्फ, युक्रेनले अर्को शान्ति शिखर सम्मेलन आयोजना गर्नका लागि स्विट्जरल्यान्डको घोषणा-पत्रमा हस्ताक्षर गरेको हुनुपर्ने शर्त राखेको छ, जुन भारतले हालसम्म नगरेको हो। युक्रेनले रूसको पूर्ण फिर्ती र आफ्नो भूभागको रक्षा गर्ने प्राथमिकताको रूपमा शान्तिको माग गरेको छ, जुन वार्ताको एक महत्त्वपूर्ण बिन्दु हो।

जेलेन्स्कीले शान्ति प्रक्रियामा भारतले नेतृत्व लिन सक्छ भन्ने आशा व्यक्त गरेका छन्, तर यो सम्भावना कति यथार्थपरक हो भन्ने प्रश्न भने अनुत्तरित नै छ। युक्रेनका केही सहयोगी राष्ट्रहरूले यस युद्धलाई अन्त्य गर्न र भारतको प्रयासलाई समर्थन गर्न सकारात्मक दृष्टिकोण राखेका छन्, जबकि केहीले यसमा शंका गरेका छन्।

मोदीले युक्रेन र रूसबीचको वार्ता र संवादमार्फत मात्र समाधान निस्कन सक्ने भन्दै यथाशीघ्र यो दिशामा अघि बढ्नुपर्ने सन्देश दिएका छन्। युक्रेनको सम्पूर्ण क्षेत्रफिर्तीको माग र भारतको तटस्थ कूटनीतिक भूमिकाले यो शान्ति प्रक्रियालाई कसरी अघि बढाउँछ भन्ने अबको समयले मात्र बताउने छ।

निष्कर्षमा, नरेन्द्र मोदीको युक्रेन भ्रमणले युक्रेन-रूस युद्धमा नयाँ कूटनीतिक पहलको संकेत गरेको छ। यद्यपि, भारतको रूससँगको सम्बन्ध र युक्रेनका पूर्वशर्तहरूले यस प्रक्रियामा चुनौतीहरू थपेका छन्। शान्ति प्रक्रियामा भारतले कस्तो भूमिका खेल्छ भन्ने अबको घटनाक्रमले मात्र खुलाउनेछ।