काठमाडौं – राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) भित्र गहिरिँदो संकटका बीच, प्रमुख सांसद तथा पूर्व शिक्षा मन्त्री सुमना श्रेष्ठले आज पार्टीको सह-महामन्त्री पदबाट राजीनामा दिएकी छन्। श्रेष्ठको यो कदम त्यस्तो समयमा आएको हो जब पार्टी अध्यक्ष रवि लामिछाने सहकारी ठगीसम्बन्धी अभियोगमा जेलमा छन्, जसले गर्दा पार्टीको भविष्य र श्रेष्ठ, उपाध्यक्ष स्वर्णिम वाग्ले तथा काठमाडौंका स्वतन्त्र मेयर बालेन्द्र शाह मिलेर नयाँ राजनीतिक मोर्चा गठन गर्न सक्ने अड्कलबाजीलाई तीव्र बनाएको छ।

२०७९ को आम निर्वाचनपछि संसदमा प्रवेश गरेर एकाएक चौथो ठूलो शक्ति बनेको रास्वपा अहिले नेतृत्व संकटमा फसेको देखिन्छ। यही सन्दर्भमा श्रेष्ठले आफ्नो सांसदको भूमिकामा ध्यान केन्द्रित गर्न चाहेको उल्लेख गर्दै पार्टीको कार्यकारी पदबाट राजीनामा दिएकी हुन्। डिसेम्बर २०२३ मा सह-महामन्त्री नियुक्त भएकी श्रेष्ठले संसदमा पार्टीको उपस्थिति अझ मजबुत बनाउन आफूले ध्यान दिने बताएको रास्वपा स्रोतले जनाएको छ।

यो राजीनामा अध्यक्ष लामिछानेको कानुनी समस्याबीच आएको हो। पूर्व उपप्रधानमन्त्री तथा गृहमन्त्री लामिछानेलाई तुलसीपुर उच्च अदालतले जिल्ला अदालतको धरौटी आदेश उल्टाउँदै अप्रिल ५, २०२५ मा पक्राउ गर्न आदेश दिएको थियो। उनी अहिले रुपन्देहीको हिरासतमा छन् र गोर्खा मिडिया नेटवर्कमा करोडौं रकमको हिनामिनासम्बन्धी मुद्दा खेपिरहेका छन्। सर्वोच्च अदालतमा हाल उनको थुनाविरुद्धको रिट विचाराधीन छ।

लामिछानेको गिरफ्तारीसँगै पार्टीभित्रको अस्थिरता सतहमा आएको छ। पार्टीभित्र वैचारिक अस्पष्टता, आन्तरिक लोकतन्त्रको अभाव र नेतृत्वप्रति असन्तुष्टि पहिल्यैदेखि उठ्दै आएको थियो। अब भने वाग्ले, श्रेष्ठ र शाहबीच नयाँ राजनीतिक विकल्पको खोजीमा गोप्य बैठक भएको दाबी स्रोतहरूबाट आएको छ।

विश्वसनीय स्रोतहरूका अनुसार, लगभग एक महिनाअघि वाग्ले र श्रेष्ठले काठमाडौंका मेयर शाहसँग गोप्य छलफल गरेका थिए। ती छलफलमा नयाँ पार्टी गठन गर्ने सम्भावना र आगामी निर्वाचन लक्षित रणनीति बनाउने विषयमा कुराकानी भएको बताइएको छ। लामिछानेमाथिका कानुनी र नैतिक प्रश्नहरूलाई कारण देखाएर उनीहरू पार्टीबाट अलग भएर नयाँ बाटो खोल्ने तयारीमा रहेको अनुमान गरिएको छ।

वाग्ले – एक सम्मानित अर्थशास्त्री तथा योजना आयोगका पूर्व उपाध्यक्ष, श्रेष्ठ – स्पष्ट र तथ्यमा आधारित संसदीय शैलीकी पहिचान बनाएकी नेतृ, र शाह – स्वतन्त्र रूपमा निर्वाचित लोकप्रिय मेयर, यी तीनै जनालाई दीर्घकालीन राजनीतिक महत्वाकांक्षा बोकेको नेताका रूपमा हेरिन्छ। शाह सामाजिक सञ्जालमा चर्का अभिव्यक्तिका लागि पनि चिनिन्छन्, जसले गर्दा नयाँ पार्टीको नेतृत्व गर्ने सम्भावना अझ बलियो देखिन्छ।

श्रेष्ठको राजीनामा, लामिछानेको कारावास र वाग्ले-शाह छलफलको खबरले रास्वपाभित्र गहिरो विभाजनको संकेत गरिरहेको छ। विश्लेषकहरू भन्छन्, पार्टीभित्र पहिलेदेखिका असन्तोष र नेतृत्वमा उठेका प्रश्नहरू मिलेर यो संकट अन्ततः पार्टीको विखण्डन र नयाँ राजनीतिक समीकरणको सुरुवात बन्न सक्नेछ।

नयाँ दल गठन हुने या नहुने अझै स्पष्ट छैन। तर श्रेष्ठको राजीनामा र लामिछानेको कारावासले रास्वपाभित्रको उथलपुथललाई उजागर गरिदिएको छ। अब आउने हप्ता र महिनाले रास्वपाले यो संकट व्यवस्थापन गर्न सक्छ कि सक्दैन भन्ने कुरालाई निर्धारण गर्नेछ — वा यो क्रम पार्टी विभाजन र नयाँ शक्ति उदयको संकेत मात्र हो।