इस्लामाबाद — दक्षिण एसियामा पुनः तनाव उत्कर्षमा पुगेको बेलामा, पाकिस्तानले अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पलाई नोबेल शान्ति पुरस्कारका लागि औपचारिक रूपमा सिफारिस गरेको छ। भारत–पाकिस्तानबीचको भीषण सीमा संघर्षपछि उनले निभाएको भूमिका र युद्ध टार्न कूटनीतिक पहल गरेका कारण उनलाई ‘शान्तिका लागि समर्पित नेताको प्रतिमूर्ति’ भन्दै सराहना गरिएको हो।

यस वर्ष मे महिनामा, दुई परमाणु सम्पन्न राष्ट्रहरूबीच सन् १९७१ यताकै सबैभन्दा भीषण भिडन्त भएको थियो, जसमा दर्जनौं मानिसको ज्यान गयो र व्यापक युद्धको आशंका बढेको थियो। यही पृष्ठभूमिमा अमेरिका–प्रेरित कूटनीतिक वार्ताका आधारमा मे ८ मा युद्धविराम घोषणा गरिएको थियो। कश्मीर क्षेत्रका केही भागहरूमा अन्तिम क्षेप्यास्त्र आक्रमण भइरहँदा उक्त सहमति सार्वजनिक भएको थियो।

पाकिस्तान सरकारले सार्वजनिक वक्तव्यमा उल्लेख गरेअनुसार, “क्षेत्रीय अशान्तिको उच्चतम घडीमा राष्ट्रपति ट्रम्पले दूरदर्शिता र असाधारण कूटनीतिक नेतृत्व प्रस्तुत गर्दै इस्लामाबाद र नयाँ दिल्ली दुवैसँग सफल संवाद गर्नु भयो। यस हस्तक्षेपले सम्भावित विनाशकारी युद्धलाई टार्दै दक्षिण एसिया र विश्वभर लाखौं नागरिकको जीवन रक्षा गर्‍यो।”

स्मरण रहोस्, भारत र पाकिस्तानले यो युद्धविराममा कसरी पुगियो भन्ने विषयमा भिन्न धारणा सार्वजनिक गरेका थिए। भारतले अमेरिकाको भूमिकालाई सार्वजनिक रूपमा कम आँक्ने प्रयास गर्‍यो भने पाकिस्तानले ट्रम्प प्रशासनको सक्रिय कूटनीतिक भूमिकाको खुलेर प्रशंसा गर्‍यो।

नोबेल शान्ति पुरस्कारका लागि विश्वका जुनसुकै जीवित व्यक्ति वा सक्रिय संस्थालाई सिफारिस गर्न पाइन्छ। पुरस्कार विजेताको चयन नर्वे स्थित नोबेल समिति मार्फत गरिन्छ।

यसबीच, राष्ट्रपति ट्रम्पले आफ्ना सामाजिक सञ्जालमार्फत टिप्पणी गर्दै, “भारत–पाकिस्तानबीचको युद्ध रोके पनि म नोबेल शान्ति पुरस्कार पाउँदिन,” भन्दै गुनासो पोखे। उनले थपे, “रुस–युक्रेन वा इजरायल–इरान युद्ध जेसुकै परिणाम आए पनि मलाई कुनै मान्यता दिइने छैन।”

ट्रम्प, जसले दोस्रो कार्यकालमा प्रवेश गर्ने क्रममा विश्वभर आफूलाई ‘शान्ति र कूटनीतिक सन्तुलनका पक्षधर’को रूपमा प्रस्तुत गर्दै आएका छन्, उनले अघिल्लो राष्ट्रपति जो बाइडेनको पालामा भएको गाजामा इस्रायलको कारबाही र युक्रेनमा रुसको आक्रमणमा अमेरिकी कमजोरीको आलोचना गरेका थिए।

हाल, इजरायलले जुन १३ देखि इरानमाथि गरिरहेको बमबारी र इरानको प्रतिआक्रमणपछि पुनः मध्यपूर्वमा भयावह द्वन्द्व सुरु भएको छ। इरानको स्वास्थ्य मन्त्रालय अनुसार, इजरायली आक्रमणबाट ४०० भन्दा बढी मानिसको मृत्यु भइसकेको छ। इजरायलमा पनि कम्तीमा २४ जनाको ज्यान गएको सरकारी तथ्याङ्क छ।

इजरायलले इरानका उच्च सैन्य अधिकारी र नाभिकीय संरचनाहरूलाई लक्षित गर्दै आक्रमण जारी राखेको छ। इरानले पनि क्षेप्यास्त्र र ड्रोनमार्फत इजरायलको उत्तर र दक्षिण भागहरूमा प्रहार गरिरहेको छ। यस्तो परिवेशमा इरानी परराष्ट्र मन्त्रीले अमेरिका आक्रमण रोक्न तयार नभएसम्म वार्ता नगर्ने स्पष्ट संकेत दिएका छन्।

यसैबीच ट्रम्पले दुई हप्ताभित्र अमेरिकी सैन्य संलग्नताबारे निर्णय गर्ने बताएका छन्। जेनेभामा युरोपेली युनियनका अधिकारी तथा बेलायत, फ्रान्स र जर्मनीका परराष्ट्र मन्त्रीहरूसँगको छलफलपछि उनले क्षेत्रीय स्थायित्वमा अमेरिकी कूटनीतिक सफलता अझै गहिरो बनाउने संकेत गरेका छन्।

दक्षिण एसिया र मध्यपूर्वमा अमेरिकी भूमिकाको स्वीकार्यता र अस्वीकारको दोहोरो धाराबीच ट्रम्पले पुनः एकपटक आफूलाई शान्तिको अगुवा सावित गर्न खोजेका छन्। तर अहिलेको परिस्थितिमा विश्वको ध्यान केवल कूटनीतिक भाषणभन्दा बढी मानवीय सुरक्षातर्फ केन्द्रित हुँदै गएको देखिन्छ। युद्धको आँधी र शान्तिको आशाबीच, नोबेल पुरस्कारको चर्चाले नयाँ आयाम थपेको छ — एउटा यस्तो घडीमा, जहाँ शान्तिका मूल्यहरू झन् परीक्षामा छन्।