तेहरान — मध्यपूर्वको तनावले उच्च बिन्दु छोएको बेला अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले इरान र इजरायलबीच “पूर्ण र समग्र युद्धविराम” भएको घोषणा गरे। उनले आफ्नो सामाजिक सञ्जालमार्फत दाबी गरेअनुसार यो युद्धविराम चरणबद्ध रूपमा लागू हुँदैछ—पहिलो १२ घण्टामा इरानले आक्रमण रोक्नेछ, त्यसपछि इजरायलले। यदि सबै कुरा योजना अनुसार अघि बढे, भने २४ घण्टापछि १२ दिन लामो यो युद्ध औपचारिक रूपमा अन्त्य भएको घोषणा गरिनेछ।

तर यथार्थत: परिस्थिति यति सरल छैन। ट्रम्पको घोषणासँगै इरानी विदेशमन्त्री सईद अब्बास अराग्चीले इजरायलले बिहान ४ बजेसम्म आक्रमण रोक्ने हो भने मात्र इरानले प्रतिकार बन्द गर्ने बताए। समयसीमा बितिसकेको छ, तर इजरायलले तेहरानमा थप हवाई आक्रमण गरेको इरानी राज्य सञ्चालित मिडियाले जनाएको छ। त्यसैले युद्धविरामको स्थिति अस्पष्ट छ।

यसअघि इरानले अमेरिकी सैन्य शिविर अल-उदईद (Al-Udeid) मा मिसाइल आक्रमण गर्दै कडा सन्देश पठायो। यद्यपि कतारले सबै मिसाइलहरू रोकिएको र कुनै क्षति नभएको बताएको छ। ट्रम्पले पनि आभार व्यक्त गर्दै इरानले पूर्वसूचना दिएको स्वीकार गरे — जुन एक असामान्य कूटनीतिक सन्देश थियो। विश्लेषकहरूको धारणा अनुसार, इरानले स्पष्ट सन्देश दिन खोजेको थियो कि उनीहरूको लडाइँ अमेरिका विरुद्ध होइन, इजरायल विरुद्ध सीमित छ।

त्यसपछि विश्वव्यापी कूटनीतिक प्रयासको एउटा अप्रत्याशित अध्याय खुल्यो — कतारले अमेरिका र इरानबीच संवादको पुल बनेर युद्धविरामको आधार तयार गर्‍यो। अमेरिकी उपराष्ट्रपति जेडी भ्यान्स, विदेशमन्त्री मार्को रुबियो र विशेष दूत स्टिभ विटकोफले इरानी अधिकारीहरूसँग प्रत्यक्ष र अप्रत्यक्ष सम्पर्क गरेर सम्झौता सुनिश्चित गर्न भूमिका खेले। यो समग्र प्रक्रियालाई ट्रम्प प्रशासनले आफ्नो कूटनीतिक विजयको रूपमा चित्रण गरेको छ।

युद्धविरामको पृष्ठभूमिमा, इरानभित्रको अवस्था भने भयावह रह्यो। राजधानी तेहरानमा रातभर बमबारी, विस्फोटको आवाज, र घनघोर तनाव जारी रह्यो। एक स्थानीय बासिन्दाले भने, “प्रत्येक ध्वनीसँग म अब डराउँछु, निद्रा हराएको छ, डरको वातावरणले हाम्रो जिन्दगीलाई गलेको छ।”

यो सबबीच, इरानले रसियातर्फ हात फैलाएको संकेत पनि देखिएको छ। पछिल्ला रिपोर्ट अनुसार, इरानी उपविदेशमन्त्रीहरू रूसको भ्रमणमा छन्, जहाँ उनीहरूले कूटनीतिक समर्थन, सामरिक सल्लाह र सम्भावित आर्थिक सहायता माग गरेका छन्। अमेरिकी र इजरायली सैन्य कारबाहीपछि कमजोर बनेको इरान अब आफूलाई नयाँ रणनीतिक मोर्चामा उभ्याउने प्रयासमा लागेको देखिन्छ।

राष्ट्रपति ट्रम्पले यो युद्धलाई “१२ दिनको युद्ध” भनी नामकरण गर्दै यसलाई इतिहासकै सबैभन्दा छिटो रोकिएको युद्धको रूपमा प्रस्तुत गर्न खोजेका छन्। तर इजरायल र इरान दुवैको औपचारिक प्रतिक्रियाको अभावले युद्धविरामको स्थायीत्व अझै शंकास्पद छ।

अहिलेसम्मको अवस्थाले देखाउँछ—युद्ध थाकिएको छ, तर शान्ति उस्तै टाढा छ। गोलीवर्षा र बमबारी थमिन सक्ला, तर विश्वासको पुनर्निर्माण र कूटनीतिक सन्तुलनको पुन: स्थापना अझै धेरै चुनौतीपूर्ण छ। इरानको लागि अबको बाटो युद्धको मैदानमा होइन, सहकार्यको कूटनीतिक गल्लीभित्र खोजिनुपर्ने देखिन्छ।