इस्लामाबाद / मुजफ्फराबाद – एकतर्फ भारतको जम्मू-कश्मीर विकास र प्रगतिको मार्गमा अगाडि बढिरहेको छ भने, अर्कोतर्फ पाकिस्तानको कब्जामा रहेको जम्मू-कश्मीर (PJK) मा जनता आधारभूत सुविधा र पूर्वाधारको अभावमा दयनीय जीवन बिताउन बाध्य छन्। पाकिस्तानको उपेक्षा र आर्थिक शोषणले यस क्षेत्रलाई गहिरो संकटमा धकेलेको छ, जसको परिणाम स्वरूप त्यहाँका बासिन्दाहरूले बारम्बार विरोध प्रदर्शन गर्नुपरेको छ।

आधारभूत सुविधाहरूको अभाव र सार्वजनिक पूर्वाधारको दयनीय अवस्था:

PJK का नागरिकहरू पानी, बिजुली र सडकजस्ता आधारभूत सार्वजनिक सुविधाहरूको गम्भीर अभावबाट ग्रस्त छन्। पिउने पानीको संकट व्यापक छ, जहाँ करिब ५०% भन्दा बढी जनसंख्या अझै पनि स्वच्छ खानेपानीको पहुँचबाट वञ्चित छन्। दैनिक जीवनयापनका लागि पानीको चरम अभावले गर्दा विभिन्न क्षेत्रमा निरन्तर विरोध प्रदर्शन भइरहेका छन्। बिजुलीको अवस्था पनि त्यस्तै दयनीय छ। उच्च बिजुलीको मूल्य र लामो समयसम्मको लोडसेडिङले गर्दा PJK का जनताले ठूलो कष्ट भोगिरहेका छन्। स्थानीय मानिसहरूले बारम्बार यसको विरोध गर्दै आएका छन्, किनकि उनीहरूले महँगो बिजुलीका लागि संघर्ष गर्नुपरेको छ। सडक सञ्जालको अवस्था पनि निकै खराब छ, जसले गर्दा यातायात र आवागमनमा ठूलो समस्या भइरहेको छ। दुर्गम क्षेत्रहरूमा राम्रो सडकको अभावले गर्दा विकास र सेवाहरूको पहुँचमा बाधा पुगेको छ।

स्वास्थ्य सेवाको भयावह अवस्था:

स्वास्थ्य सेवा PJK मा अर्को प्रमुख चुनौती हो। यस क्षेत्रमा स्वास्थ्य पूर्वाधार अत्यन्तै कमजोर छ। हरेक १.५ लाख मानिसका लागि एउटा मात्र अस्पताल उपलब्ध छ, जुन विश्व स्वास्थ्य संगठनले सिफारिस गरेको मापदण्डभन्दा धेरै कम हो। सामान्य रोगहरूको उपचारका लागि पनि मानिसहरूले लामो यात्रा गर्नुपर्ने वा पर्याप्त सुविधा नभएका स्वास्थ्य केन्द्रहरूमा भर पर्नुपर्ने बाध्यता छ। विशेषज्ञ चिकित्सक र आधुनिक उपकरणको अभावले गर्दा गम्भीर बिरामीहरूको उपचारमा कठिनाइ उत्पन्न भएको छ।

सामाजिक-आर्थिक शोषण र प्राकृतिक स्रोतको दुरुपयोग:

पाकिस्तानले PJK का प्राकृतिक स्रोतहरूको व्यापक शोषण गरिरहेको छ, जसको लाभ स्थानीय जनताले पाउन सकेका छैनन्। उदाहरणका लागि, मंगला बाँध परियोजनाले १ लाखभन्दा बढी स्थानीय बासिन्दालाई विस्थापित गरेको छ, तर यसबाट उत्पादित बिजुलीको ८०% पाकिस्तानको लागि उपयोग गरिन्छ र PJK लाई कुनै राजस्व हिस्सा दिइँदैन। नीलम-झेलम जलविद्युत परियोजना, जसको लागत बिलियन डलर छ, ले पनि PJK लाई नगण्य बिजुली आपूर्ति गर्दछ। यसका अतिरिक्त, यस क्षेत्रको धनी खनिज स्रोत र वन सम्पदाको अवैध निकासी र दोहन भइरहेको छ, जसले स्थानीय अर्थतन्त्रलाई नोक्सान पुर्‍याएको छ र पर्यावरणीय विनाश निम्त्याएको छ।

यी सबै कारणहरूले गर्दा PJK का जनताले दयनीय जीवन बिताउन बाध्य छन् र उनीहरू पाकिस्तानको शोषणकारी नीतिको विरुद्धमा निरन्तर संघर्ष गरिरहेका छन्। उनीहरूको माग आधारभूत मानव अधिकार र विकासका अवसरहरूको हो, जुन भारतको जम्मू-कश्मीरमा स्पष्ट रूपमा देख्न सकिन्छ।