बेइजिङ— पछिल्ला दिनमा चीन विश्व मञ्चमा निरन्तर विवादमा छ। एकातिर, विश्वका विभिन्न मुलुकका कूटनीतिक र सरकारी संरचनामाथि भएको ठूलो साइबर आक्रमणलाई चीनसँग जोडिएको छ भने अर्कोतिर तिब्बत र उइगर समुदायमाथि भएको दमनले मानवअधिकार उल्लंघनबारे नयाँ बहस चर्काएको छ। यी सबै घटनाक्रमबीच चीनको अर्थतन्त्रमा लगानी पलायन, रोजगारी संकट र जलवायुजन्य कठिनाइहरू थपिँदै गएका छन्।

अमेरिकी प्रविधि कम्पनी गुगलले दक्षिणपूर्व एशियाका कूटनीतिज्ञहरूलाई लक्षित गरेर गरिएको साइबर आक्रमणबारे चेतावनी जारी गरेपछि अमेरिकाको राष्ट्रिय सुरक्षा एजेन्सी (NSA) र बेलायतको राष्ट्रिय साइबर सुरक्षा केन्द्र (NCSC) ले चीनसँग सम्बन्धित प्रविधि कम्पनीहरूले यस्तो गतिविधिलाई सहज बनाएको निष्कर्ष सार्वजनिक गरेका छन्। वाल स्ट्रिट जर्नल को रिपोर्टअनुसार, ‘साल्ट टाइफुन’ नामक यस आक्रमणले विश्वका ८० भन्दा बढी मुलुकका सरकारी निकाय, निजी कम्पनी र कूटनीतिक संस्थामा असर पुर्‍याएको छ। यसले चीनलाई फेरि एकपटक अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा साइबर आक्रमणसँग जोडिएको मुख्य देशको रूपमा चित्रण गरेको छ।

मानवअधिकार उल्लंघनका घटनाहरू पनि लगातार बढिरहेका छन्। तिब्बतमा प्रख्यात धार्मिक अगुवा ए–न्या सेनग्द्रालाई लामो जेल सजाय दिइएको छ। उइगर समुदायलाई लक्षित गर्दै चीन सरकारले नयाँ ‘एथनिक युनिटी’ कानुन पारित गरेको छ, जसलाई अधिकारकर्मीहरूले उनीहरूको भाषा, संस्कृति र पहिचानलाई कमजोर बनाउने कानुनी औजारको रूपमा व्याख्या गरेका छन्। निर्वासित कार्यकर्तामाथि पनि दबाब बढाइएको छ। अमेरिकामा रहेका तिब्बती कलाकार र कार्यकर्तालाई समेत चीनले टार्गेट गरेको समाचार सार्वजनिक भएपछि अन्तर्राष्ट्रिय समाजमा यसबारे आलोचना झन् उग्र बनेको छ।

चीनको अर्थतन्त्र पनि कठिन अवस्थाबाट गुज्रिरहेको छ। न्यूयोर्क टाइम्स को विवरणअनुसार, मुलुकको म्यानुफ्याक्चरिङ क्षेत्र कमजोर बन्दै गएको छ, जसका कारण लाखौँ रोजगारी गुम्ने खतरा बढेको छ। विदेशी लगानीकर्ताहरू क्रमशः बजार छोड्दै गएका छन्, जसले दीर्घकालीन वृद्धि लक्ष्यलाई कमजोर बनाएको छ। बेरोजगारी दर बढिरहेको बेला लगातारको गर्मी लहरले आपूर्ति शृंखला र उत्पादनलाई थप बाधा पुर्‍याएको छ। यी सबै कारणले लगानीकर्ताहरूबीच चीनको आर्थिक स्थायित्वप्रति शंका बढ्दै गएको छ।
यी सबै घटनाले चीनलाई आन्तरिक रूपमा मात्र होइन, अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा पनि दबाबमा ल्याएको छ। साइबर आक्रमणसँग जोडिएका घटनाले दक्षिणपूर्व एशियाली कूटनीतिक सम्बन्धमा तनाव ल्याएको छ भने तिब्बत र उइगर समुदायमाथिको दमन हिमालय क्षेत्र र दक्षिण एशियाका छिमेकी मुलुकका लागि संवेदनशील विषय बनेको छ। आर्थिक अस्थिरताले भने चीनसँग व्यापार गर्ने मुलुकहरूको बजारमा अप्रत्यक्ष असर पर्न सक्ने सम्भावना बढाएको छ।