रवि लामिछानेको राजनीतिक यात्रा विवादास्पद रहिआएको छ। एक समय नेपालका सबैभन्दा प्रभावशाली सञ्चारकर्मीका रूपमा ख्याति कमाएका लामिछानेले भ्रष्टाचार र राजनीतिक विकृति विरुद्ध आवाज उठाएर जनताको विश्वास जितेका थिए। तर पछिल्लो समय, लामिछानेको चीनसँगको सम्बन्धले नयाँ संकट निम्त्याएको छ। अन्तर्राष्ट्रिय लोकतान्त्रिक शक्तिहरूले यस सम्बन्धलाई आशंकाको दृष्टिले हेर्न थालेका छन्, जसले रवि लामिछानेको राजनीतिक भविष्यलाई नै संकटमा पारेको छ। यो असन्तोष र संकटको क्रमसँगै, शालिकराम पुडासैनीको अन्तिम सन्देशलाई पनि नयाँ सन्दर्भमा हेरिन थालेको छ।

शालिकराम पुडासैनीको अन्तिम सन्देश: एउटा चेतावनी

पाँच वर्षअघि, पत्रकार शालिकराम पुडासैनीले आफ्नो अन्तिम भिडियोमा रवि लामिछानेविरुद्ध गम्भीर आरोप लगाएका थिए। उनले भनेका थिए, "रवि लामिछाने, तिमीलाई एक दिन पाप लाग्छ। तिमी जस्तो अधर्मी यो देशमा कोही छैन। दुनियालाई थर्काएका छौ, लुटेका छौ, कतिसँग करोडौंको घुस लिएका छौ। मलाई भनिस भने मार्दिन्छु भन्थ्यौ! रवि लामिछाने, एक दिन पोल्नेछ त्यो पैसाले, याद गर!"

यो भिडियोले तत्कालै देशभरि सनसनी मच्चाएको थियो, र लामिछानेको विरुद्ध जनमानसमा ठूलो आक्रोश पैदा भएको थियो। पुडासैनीको मृत्युको घटनाले लामिछानेमाथि गहिरो छानबिन र मुद्दा चल्न थाल्यो, तर उनी कानुनी रूपमा उम्किन सफल भएका थिए। तर अहिले आएर चीनसँगको उनको सम्बन्ध र सहकारी कोषको दुरुपयोगको आरोपले शालिकराम पुडासैनीको चेतावनी फेरि सजीव बनेको छ।

चीनको सम्बन्धले निम्त्याएको असन्तोष

२०२४ को सुरुमा, चीनको कम्युनिस्ट पार्टीका उपमन्त्री सुन हायनले नेपाल भ्रमण गरेका थिए। यस भ्रमणमा उनले रास्वपाका अध्यक्ष रवि लामिछानेलाई भेटेर उनको राजनीतिक सफलताको प्रशंसा गरेका थिए। यो भेटघाटले लामिछानेको पार्टीले चीनसँग औपचारिक मान्यता पाएको सङ्केत गरेको थियो। चीनले लामिछानेको नेतृत्वलाई समर्थन गरेको अवस्थामा, भारत र पश्चिमा लोकतान्त्रिक शक्तिहरूले भने उनलाई आशंकाको दृष्टिले हेर्न थाले।

यसै सन्दर्भमा, रास्वपाको एउटा उच्चस्तरीय प्रतिनिधिमण्डल, डा. स्वर्णिम वाग्लेको नेतृत्वमा चीन भ्रमणमा गयो। यो भ्रमणले दुई पार्टीबीचको सम्बन्धलाई अझ प्रगाढ बनाउने प्रयास गरेको थियो। तर नेपालमा बढ्दो राजनीतिक विकासक्रमका कारण, यो भ्रमण दुई दिनमै छोट्याउनुपर्‍यो। धेरैको अनुमान छ कि लामिछानेले अन्तर्राष्ट्रिय लोकतान्त्रिक शक्तिहरूको असन्तोषलाई देखेर प्रतिनिधिमण्डललाई तुरुन्त फिर्ता बोलाएका हुन्।

अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध र राजनीतिक संकट

रवि लामिछानेको चीनसँगको सम्बन्धले नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धमा नयाँ तनाव उत्पन्न गरेको छ। भारत र अमेरिका लामो समयदेखि नेपाललाई रणनीतिक दृष्टिकोणले हेर्ने गरेका छन्। यस्ता शक्तिहरू चीनको बढ्दो प्रभावलाई सावधानीपूर्वक नियालिरहेका छन्, र लामिछानेको चीनसँगको नजिकिएको सम्बन्धले उनीहरूको चासो बढाएको छ। यो असन्तोषको कारण भारतीय र पश्चिमी शक्तिहरूले लामिछानेको पार्टीसँग कुनै औपचारिक सम्पर्क गरेको छैन, जसले उनको राजनीतिक स्थितिलाई कमजोर बनाएको छ।

यदि लामिछानेले चीनसँगको सम्बन्धलाई निरन्तरता दिने हो भने, उनी थप अन्तर्राष्ट्रिय आलोचनाको शिकार हुन सक्छन्। खासगरी, भारत र पश्चिमाले चीनसँगको उनको सम्बन्धलाई नेपालको सन्तुलित कूटनीतिक नीतिमा चुनौतीका रूपमा लिएका छन्। यसले गर्दा, लामिछानेको नेतृत्वमाथि गम्भीर प्रश्न उठेका छन् र उनी कूटनीतिक रूपमा अलगथलग पर्ने सम्भावना बढेको छ।

डा. स्वर्णिम वाग्ले: सम्भावित नेतृत्व परिवर्तन

रवि लामिछानेले आफ्नो पार्टीको प्रतिनिधिमण्डललाई तुरुन्तै फिर्ता बोलाएको घटनाले संकेत गरेको छ कि उनले आफ्नो चीन सम्बन्धप्रति पुनर्विचार गर्न थालेका छन्। यो कदमलाई केही राजनीतिक विश्लेषकहरूले उनको अन्तर्राष्ट्रिय असन्तोषप्रति सचेतता भन्दै व्याख्या गरेका छन्। यसै बीच, पार्टीभित्र लामिछानेको नेतृत्वमा संकट गहिरिँदै गएको छ। शालिकराम पुडासैनीको आरोप, सहकारी कोष दुरुपयोगको मुद्दा, र अन्य कानुनी समस्याहरूले लामिछानेलाई कठिन परिस्थितिमा पुर्‍याएका छन्।

पछिल्लो राजनीतिक विकासक्रमका कारण, लामिछानेले पार्टीको नेतृत्व डा. स्वर्णिम वाग्लेलाई हस्तान्तरण गर्ने सम्भावना बलियो हुँदै गएको छ। वाग्ले, जो एक कुशल अर्थशास्त्री र राजनीतिक व्यक्तित्वका रूपमा परिचित छन्, हाल रास्वपाको उपाध्यक्ष र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध विभाग प्रमुखको रूपमा कार्यरत छन्। लामिछानेमाथि लागेका कानुनी आरोप प्रमाणित भएमा, वाग्लेले पार्टीको स्थायी नेतृत्व ग्रहण गर्नसक्ने अनुमान गरिएको छ।

वाग्लेले चीन भ्रमणको नेतृत्व पनि गरेका थिए, र उनको नेतृत्व क्षमता पार्टीभित्र सकारात्मक रूपमा लिइएको छ। यदि लामिछानेलाई भविष्यमा राजनीतिक रूपमा अक्षम घोषित गरियो भने, वाग्लेले न केवल पार्टीको नेतृत्व गर्नेछन्, बरु सम्भावित सरकारको नेतृत्व गर्ने सम्भावना पनि छ, यदि रास्वपा कुनै गठबन्धनको हिस्सा बन्न सफल भयो भने।

निष्कर्ष: रवि लामिछानेको राजनीतिक भविष्य संकटमा

रवि लामिछानेको चीनसँगको सम्बन्धले उनको राजनीतिक भविष्यलाई गहिरो संकटमा पारिदिएको छ। शालिकराम पुडासैनीको अन्तिम सन्देशलाई अहिलेको परिस्थितिसँग जोडेर हेर्दा, लामिछानेमाथि बढ्दो कानुनी र राजनीतिक दबाव स्पष्ट देखिन्छ। यसैबीच, अन्तर्राष्ट्रिय लोकतान्त्रिक शक्तिहरूको असन्तोषले उनीमाथि थप चुनौती थपेको छ। लामिछानेले आफ्नो नेतृत्वको जोगाउन सक्ने वा पार्टीको कमान्ड डा. स्वर्णिम वाग्लेलाई हस्तान्तरण गर्ने भन्ने प्रश्न यतिखेर प्रमुख बनेको छ।

अन्ततः, लामिछानेको राजनीतिक भविष्य अहिले अस्थिर रहेको छ, र उनले गर्ने आगामी निर्णयहरूले न केवल उनको पार्टीको दिशा तय गर्नेछ, बरु नेपालको कूटनीतिक सम्बन्धहरूमा पनि दीर्घकालीन प्रभाव पार्नसक्नेछ।

रवि लामिछाने डा. स्वर्णिम वाग्ले