चीनले पछिल्लो समय जापान र ताइवानलाई केन्द्रमा राखेर एकैसाथ दुई दिशाबाट दबाब सिर्जना गर्ने रणनीति अघि बढाएको संकेत स्पष्ट हुँदै गएको छ। पूर्वी चीन सागर र ताइवान जलडमरूमध्यमा देखिएको बढ्दो सैन्य गतिविधि, हवाई तथा नौसैनिक अभ्यास, र नियमित गस्तीले बेइजिङको दृष्टिकोण केवल प्रतिरक्षात्मक नभई रणनीतिक दबाबमुखी बन्दै गएको देखाउँछ। यसले इन्डो–प्यासिफिक क्षेत्रको सुरक्षा वातावरणलाई थप संवेदनशील बनाएको छ।

जापानतर्फ हेर्दा, चीनले सेनकाकु/दियाओयु टापु वरपरको गतिविधि निरन्तर बढाइरहेको छ। यी टापुहरू जापानको प्रशासकीय नियन्त्रणमा भए पनि चीनले आफ्नो दाबी छोडेको छैन। पछिल्ला वर्षहरूमा चिनियाँ कोस्ट गार्ड र नौसेनाको उपस्थिति बाक्लिँदै जानुले टोकियोमाथि स्थायी दबाब सिर्जना गरेको छ। यससँगै, जापानले आफ्नो रक्षा नीतिमा परिवर्तन गर्दै सैन्य खर्च बढाउनु र अमेरिकासँगको सुरक्षा सहकार्यलाई थप मजबुत बनाउनु चीनका लागि दीर्घकालीन रणनीतिक चुनौतीका रूपमा देखिन्छ।

ताइवानको सन्दर्भमा, चीनको दृष्टिकोण अझ स्पष्ट र प्रत्यक्ष छ। “एक चीन” नीतिको पुनःपुष्टिसँगै ताइवानलाई आफ्नो भूभागको अभिन्न अङ्गका रूपमा प्रस्तुत गर्दै चीनले सैन्य अभ्यासमार्फत दबाब बढाइरहेको छ। ताइवान वरिपरि चिनियाँ लडाकु विमान र युद्धपोतको नियमित उपस्थिति केवल चेतावनी सन्देश मात्र नभई सम्भावित सैन्य विकल्प खुला राखिएको संकेतका रूपमा पनि बुझ्न सकिन्छ। यसले ताइवानको आन्तरिक सुरक्षा रणनीति मात्र होइन, अमेरिका र उसका साझेदारहरूको क्षेत्रीय प्रतिबद्धतालाई पनि परीक्षणमा राखेको छ।

चीनको यो दुई–फ्रन्ट रणनीतिलाई व्यापक भू–राजनीतिक सन्दर्भमा हेर्दा, यसले अमेरिकाको क्षेत्रीय प्रभावलाई चुनौती दिन खोजेको देखिन्छ। जापान र ताइवान दुवै अमेरिकासँग गहिरो सुरक्षा सम्बन्धमा छन्। चीनले एकैसाथ दुई मोर्चामा दबाब सिर्जना गर्दा अमेरिका र उसका साझेदारहरूलाई स्रोत, ध्यान र रणनीति विभाजन गर्न बाध्य बनाउने उद्देश्य देखिन्छ। यो रणनीति सफल भएमा चीनले क्षेत्रीय शक्ति सन्तुलनमा आफ्नो पक्षमा परिवर्तन ल्याउन सक्ने आँकलन गरिएको छ।

तर, यस रणनीतिसँग जोखिम पनि जोडिएका छन्। एकैसाथ दुई संवेदनशील क्षेत्रमा तनाव बढाउँदा गलत आकलन, आकस्मिक सैन्य भिडन्त, वा कूटनीतिक असफलताको सम्भावना बढ्छ। यसले चीनमाथि नै अन्तर्राष्ट्रिय दबाब बढाउन सक्छ, विशेष गरी आर्थिक र कूटनीतिक मोर्चामा। क्षेत्रीय देशहरूबीच सुरक्षा सहकार्य तीव्र हुनु र बहुपक्षीय गठबन्धनहरू बलियो हुनु चीनका लागि दीर्घकालीन चुनौती बन्न सक्छ।

समग्रमा, जापान र ताइवानलाई लक्षित चीनको दुई–फ्रन्ट रणनीतिले इन्डो–प्यासिफिक क्षेत्रमा स्थायित्वभन्दा अनिश्चितता बढाएको छ। यसले आगामी वर्षहरूमा क्षेत्रीय सुरक्षा संरचना कसरी विकसित हुन्छ भन्ने प्रश्नलाई अझ जटिल बनाएको छ। संवाद, कूटनीति र शक्ति सन्तुलनबीचको सन्तुलन बिग्रिएमा यसको प्रभाव केवल सम्बन्धित देशहरूमा सीमित नरही विश्वव्यापी हुन सक्ने सम्भावना पनि नकार्न सकिँदैन।
 

जापान र ताइवान चीनको नयाँ दुई–फ्रन्ट रणनीति इन्डो–प्यासिफिक सुरक्षा