इन्डो–प्यासिफिक क्षेत्रमा चीनको बढ्दो सैन्य, आर्थिक र कूटनीतिक प्रभावसँगै अमेरिकाले आफ्नो रणनीति पुनःपरिभाषित गरिरहेको देखिन्छ। यस रणनीतिक पुनर्संरचनाको केन्द्रमा जापान रहेको छ, जसलाई अमेरिका केवल द्विपक्षीय सुरक्षा साझेदारका रूपमा होइन, क्षेत्रीय स्थायित्वको आधारस्तम्भका रूपमा हेर्न थालेको छ। पछिल्ला अमेरिकी गतिविधि र वक्तव्यहरूले चीनसँग प्रत्यक्ष टकरावमा नजाँदै पनि प्रभावकारी प्रतिरोध कायम गर्ने प्रयास स्पष्ट देखिन्छ।

अमेरिकाको हालको दृष्टिकोण “कूटनीति प्लस प्रतिरोध” भन्ने अवधारणामा आधारित देखिन्छ। एकातर्फ चीनसँग संवादका च्यानलहरू खुला राख्ने, बहुपक्षीय मञ्चहरूमा सहकार्यको सम्भावना खोज्ने र तनाव नियन्त्रणमा राख्ने प्रयास भइरहेका छन्। अर्कोतर्फ, जापानसँग सैन्य सहकार्य विस्तार, संयुक्त अभ्यास, प्रविधि साझेदारी र रक्षा क्षमताको आधुनिकीकरणमार्फत चीनलाई स्पष्ट रणनीतिक सन्देश दिइँदै आएको छ। यो दोहोरो रणनीतिले अमेरिका टकरावभन्दा व्यवस्थापनमा जोड दिन चाहन्छ भन्ने संकेत गर्छ।

जापानको भूमिकामा पनि उल्लेखनीय परिवर्तन देखिन्छ। लामो समयसम्म प्रतिरक्षात्मक नीतिमा सीमित रहेको जापानले पछिल्ला वर्षहरूमा आफ्नो सुरक्षा दृष्टिकोण फराकिलो बनाएको छ। रक्षा बजेट वृद्धि, लामो दूरीका क्षमतामा लगानी, र क्षेत्रीय साझेदारीप्रति बढ्दो सक्रियताले जापानलाई इन्डो–प्यासिफिक सुरक्षाको महत्वपूर्ण खेलाडी बनाएको छ। अमेरिकाले यस परिवर्तनलाई समर्थन गर्दै जापानको भूमिका वैध र आवश्यक भएको सन्देश दिइरहेको छ।

चीनको दृष्टिकोणबाट हेर्दा, अमेरिका–जापान सहकार्यलाई घेराबन्दी रणनीतिका रूपमा व्याख्या गर्ने प्रवृत्ति देखिन्छ। विशेषगरी ताइवान, पूर्वी चीन सागर र दक्षिण चीन सागरका मुद्दाहरूमा अमेरिकाको स्पष्ट उपस्थिति र जापानको समर्थनले चीनको रणनीतिक चिन्ता बढाएको छ। यसैले चीनले कूटनीतिक रूपमा आलोचना गरे पनि प्रत्यक्ष टकरावबाट जोगिँदै आफ्नो प्रभाव क्षेत्र जोगाउने प्रयास गरिरहेको देखिन्छ।

यस सम्पूर्ण परिदृश्यले इन्डो–प्यासिफिक क्षेत्रमा शक्ति सन्तुलन झनै जटिल बन्दै गएको संकेत गर्छ। अमेरिका र जापानको सहकार्यले अल्पकालमा प्रतिरोध क्षमता बलियो बनाउन सक्छ, तर दीर्घकालमा यसले ध्रुवीकरण बढाउने जोखिम पनि बोकेको छ। यदि संवाद र विश्वास निर्माणका उपाय कमजोर भए भने सैन्य गतिविधि र रणनीतिक गलतफहमीले क्षेत्रीय अस्थिरता निम्त्याउन सक्छ।

समग्रमा, चीनसँग प्रतिस्पर्धा र जापानलाई समर्थन गर्ने अमेरिकाको रणनीति पूर्ण रूपमा टकरावमुखी नभई सन्तुलन खोज्ने प्रयासका रूपमा देखिन्छ। कूटनीति र प्रतिरोधबीचको यो नाजुक सन्तुलन आगामी वर्षहरूमा इन्डो–प्यासिफिक क्षेत्रको शान्ति, स्थायित्व र शक्ति सम्बन्ध निर्धारण गर्ने प्रमुख कारक बन्ने देखिन्छ।
 

अमेरिकाको कूटनीति