गाईजात्रा : दिवङ्गत आत्माको स्मरण र व्यङ्ग्यको सांस्कृतिक पर्व
काठमाडौँ उपत्यकासहित देशका विभिन्न स्थानमा धूमधामका साथ मनाइने प्रमुख पर्वमध्ये गाईजात्रा (नेवार भाषामा सापारु) विशेष स्थान राख्छ । प्रत्येक वर्ष भाद्र कृष्ण प्रतिपदाको दिन मनाइने यो जात्रा भक्तपुरमा भने परम्परागत रूपमा अष्टमीसम्म निरन्तर चल्ने गर्छ । यसको उद्गम नेवार संस्कृतिमा रहेको मानिन्छ ।
नेपाली समाजमा गाईजात्रा केवल धार्मिक मात्र नभई व्यङ्ग्य र सामाजिक टिप्पणीको अवसरका रूपमा पनि परिचित छ । यस पर्वमा नेवार समुदायका परिवारहरूले एक वर्षभित्र दिवङ्गत भएका आफ्ना आफन्तको सम्झनामा गाई वा मानिसलाई गाईको स्वरूपमा सिँगारी, बाजागाजा र विभिन्न झाँकीसहित नगरका मठमन्दिर तथा देवालयको परिक्रमा गराउँछन् ।
यात्रामा सहभागीहरूले दुध, फलफूल, रोटी, चिउरा, दहीका साथै अन्न र नगद दान गर्ने परम्परा छ । धार्मिक विश्वास अनुसार यसरी दिवङ्गतको स्मरण गर्दै गाईजात्रा निकाल्दा मृत आत्माले सहजै वैतरणी पार गर्न सक्छन् ।
