आजको विश्व राजनीति बहुध्रुवीयतिर उन्मुख छ। शक्ति सन्तुलन र गठबन्धनहरूको पुनर्संरचनाबीच भारतले आफ्नो कूटनीतिक हैसियतलाई नयाँ उचाइमा पुर्‍याएको छ। भारत अब केवल क्षेत्रीय शक्ति मात्र होइन, लोकतान्त्रिक मूल्य, विश्वास र सहकार्यमा आधारित विश्व नेतृत्वको केन्द्रबिन्दु बन्दै गएको छ।

अमेरिका, जापान र अस्ट्रेलियासँगको QUAD साझेदारीले हिन्द–प्रशान्त क्षेत्रमा सुरक्षा, आर्थिक स्थिरता र स्वतन्त्रतापूर्ण व्यापारलाई सुदृढ गरेको छ। यसले भारतलाई विश्वका प्रमुख लोकतन्त्रहरूसँग समान हैसियतमा ल्याएको छ। उता, BRICS र SCO जस्ता संरचनामा भारतको सक्रिय उपस्थितिले विश्व दक्षिणको आवाजलाई सशक्त बनाइरहेको छ।

भारतको रणनीति स्पष्ट छ-समानताको आधारमा सहकार्य। विकासशील राष्ट्रहरूको लागि भारतले स्वास्थ्य, शिक्षा, पूर्वाधार र प्राविधिक सहयोगमार्फत नयाँ सम्भावनाको ढोका खोलिदिएको छ। महामारीको समयमा औषधि र खोप आपूर्ति गरेर भारतले देखाएको मानवीय कूटनीति अझै ताजा छ।

यसबाहेक, ऊर्जा संकट, जलवायु परिवर्तन र साइबर सुरक्षा जस्ता चुनौतीमा भारतले समाधानमुखी नेतृत्व देखाइरहेको छ। अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनहरूमा प्रस्तुत भारतका प्रस्तावहरूलाई विश्वले गम्भीरतापूर्वक सुन्न थालेको छ।

भारतको कूटनीतिक सक्रियता केवल ठूला मुलुकहरूसँग सीमित छैन। नेपाल, भूटान, माल्दिभ्सदेखि अफ्रिकी राष्ट्रहरूसम्म भारतको सहकार्य फैलिएको छ। यसले छिमेकीलाई मात्र होइन, विश्वलाई देखाएको छ कि भारतको उदय अन्य मुलुकलाई दबाउने होइन, बरु सहकार्य गरेर अघि बढ्ने बाटो हो।

आज जब शक्ति–प्रतिस्पर्धाले विश्वलाई अस्थिर बनाइरहेको छ, भारतले लोकतान्त्रिक मूल्य र विश्वासमा आधारित नयाँ नेतृत्वको मोडेल प्रस्तुत गरेको छ। यही कारण, भारतको रणनीतिक साझेदारीलाई विश्वसामु दीगो शान्ति र विकासको आधारका रूपमा हेरिन थालेको छ।