चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टी (CCP) भित्र सत्तासंघर्ष तीव्र बन्दै गएको संकेत सार्वजनिक भएपछि चीनको राजनीतिक स्थायित्व र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धबारे नयाँ प्रश्नहरू उठेका छन्। हालैका रिपोर्टहरूले देखाएको एक वरिष्ठ चिनियाँ कूटनीतिज्ञलाई हिरासतमा लिएको घटनाले पार्टी नेतृत्व भित्र गहिरो अविश्वास र शक्ति संघर्ष रहेको प्रस्ट पारेको छ। यस्तैमा, न्यूजिल्यान्ड र जर्मनीका सुरक्षा निकायहरूले चीनको हस्तक्षेपबारे कडा चेतावनी दिँदै आफ्नो देशमा बढ्दो प्रभाव अभियानलाई रोक्न विशेष कदम चाल्ने बताएका छन्। यी घटनाक्रमहरू चीनभित्रको आन्तरिक संकट मात्र नभई, अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा चीनसँग कसरी व्यवहार गर्ने भन्ने बहसलाई पनि फेरि चर्काएको छ।

शक्ति संघर्षको संकेत

European Times मा प्रकाशित रिपोर्टअनुसार, एक उच्च दर्जाका चिनियाँ कूटनीतिज्ञलाई हालै गिरफ्तार गरिएको छ, जसलाई पार्टी भित्रको शक्ति संघर्षसँग जोडेर हेरिएको छ। विश्लेषकहरूका अनुसार, शी जिनपिङले आफ्नो शक्ति मजबुत पार्ने प्रयासमा रहेका बेला, आन्तरिक प्रतिरोध बढ्दै गएको छ। यो केवल व्यक्तिगत वा गुटीय प्रतिद्वन्द्विता मात्र नभई, चीनको नीति दिशा–निर्देशनमा पनि असर पार्ने प्रकारको संघर्ष हो। बीते दशकमा शी जिनपिङले सत्ता आफ्नो हातमा केन्द्रित गरे पनि, अहिले पार्टी भित्र असन्तुष्टिहरू सतहमा आउन थालेका छन्, जसले चीनको दीर्घकालीन स्थिरता प्रश्नवाचक बनाएको छ।

विदेशी मुलुकमा चिनियाँ प्रभावबारे चेतावनी

चीनको हस्तक्षेप र प्रभाव विस्तारका गतिविधिबारे न्यूजिल्यान्डको सुरक्षा निकायले ताजा रिपोर्ट जारी गरेको छ। Channel News Asia का अनुसार, चिनियाँ एजेन्टहरूले न्यूजिल्यान्डमा राजनीतिक नेतादेखि व्यवसायिक निर्णयसम्म हस्तक्षेप गर्न खोजेको पुष्टि भएको छ। जर्मनीका सुरक्षा निकायहरूले पनि चीनको “इन्फ्लुएन्स अपरेसन” बढ्दो खतरा भएको भन्दै आफ्नो लोकतन्त्रलाई सुरक्षित राख्न सतर्कता आवश्यक रहेको चेतावनी दिएका छन्। यी चेतावनीहरूले चीनलाई केवल आन्तरिक शक्ति संघर्षमै सीमित नभई, अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रमा पनि गहिरो चुनौती भोगिरहेको देखाउँछ।

तिब्बत र उइघुर मुद्दा

चीनको मानवअधिकार र सांस्कृतिक दमनको मुद्दा अझै सशक्त बनेको छ। Bitter Winter र Channel Draw मा प्रकाशित तथ्यहरूअनुसार, उइघुर लेखक, कवि र बौद्धिकहरूलाई व्यवस्थित रूपमा लक्षित गरिएको छ। तिब्बतमा भने स्वतन्त्र आवाजलाई दबाउने नयाँ कार्यक्रम सुरु गरिएको छ, जसले धार्मिक र सांस्कृतिक स्वतन्त्रतालाई थप संकुचित पारेको छ। BBC को रिपोर्टअनुसार, चीनले स्वतन्त्र पत्रकारिता, फिल्म र साहित्यमा सेन्सरशिप कडाइ गरेको छ, जसले केवल आन्तरिक असन्तुष्टि मात्र होइन, अन्तर्राष्ट्रिय आलोचना पनि बढाएको छ। “चीनमा अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता अब केवल नारामा सीमित भएको छ,” एक तिब्बती निर्वासित कार्यकर्ताले भनेका छन्।

जबरजस्ती श्रम र आपूर्ति शृंखलाको जोखिम

उइघुरहरूको जबरजस्ती श्रम प्रयोग भएको आशंकामा अमेरिकाले फेरि नयाँ उत्पादलाई प्रतिबन्ध सूचीमा राखेको छ। Reuters र Bloomberg का रिपोर्टअनुसार, स्टिल, कपर, लिथियमजस्ता उद्योगमा चीनको निर्भरता बढ्दै गएको बेला जबरजस्ती श्रम प्रयोग भएको भन्दै पश्चिमी बजारमा चिनियाँ उत्पादनलाई रोक लगाउने अभियान बलियो हुँदै गएको छ। यसले विश्व आपूर्ति शृंखलामा गहिरो प्रभाव पार्नेछ, विशेषगरी विद्युत् सवारीसाधन, नवीकरणीय ऊर्जा र प्रविधि उद्योगमा। अमेरिकाले जारी गरेको नयाँ सूचीले बहुराष्ट्रिय कम्पनीहरूलाई आफ्नो आपूर्ति नेटवर्क फेरि जाँच्न बाध्य पारेको छ, जसले चीनमाथिको निर्भरता घटाउने सम्भावना बलियो बनाएको छ।

रणनीतिक परियोजना र हिमालय चिन्ता

यता, Bloomberg ले उल्लेख गरेअनुसार, चीनले तिब्बत क्षेत्रमा नयाँ मेगा–ड्याम र रेल लिंक परियोजना अघि बढाइरहेको छ। यो केवल आर्थिक मात्र नभई रणनीतिक परियोजना हो, जसले भारतलाई गम्भीर चिन्ता उत्पन्न गराएको छ। ब्रह्मपुत्रा नदीमा मेगाड्याम निर्माण भएमा भारतको असम र अरुणाचल प्रदेशमा पानी आपूर्तिमा सीधा असर पर्न सक्छ। यसलाई भारतले पर्यावरणीय मात्र नभई सुरक्षा चुनौतीका रूपमा पनि हेरिरहेको छ। हिमालय क्षेत्रमा हुने यस्ता परियोजनाले भूराजनीतिक तनाव थप चर्काउने संकेत देखिएका छन्।

निष्कर्ष

चीन अहिले दुई मोर्चामा संघर्ष गरिरहेको छ—आन्तरिक रूपमा पार्टीभित्रको शक्ति द्वन्द्व, दमन र असन्तुष्टि, र बाह्य रूपमा हस्तक्षेप, मानवअधिकार र आपूर्ति शृंखलासम्बन्धी अन्तर्राष्ट्रिय दबाब। तिब्बत र उइघुरमाथिको दमनले अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा चीनको छवि बिगारिरहेको छ भने जबरजस्ती श्रम र सेन्सरशिपका घटनाले विदेशी लगानीकर्ताको आत्मविश्वास कमजोर पारेको छ। यसैबीच, चीनको ठूलो पूर्वाधार परियोजनाले छिमेकी मुलुकमा असुरक्षा बढाइरहेको छ। यी सबै घटनाले देखाउँछ कि चीन अब केवल “आर्थिक चमत्कार” को कथा मात्र होइन, गहिरो राजनीतिक र रणनीतिक अस्थिरतासँग पनि जोडिएको छ। प्रश्न अब यही हो—के चीनले यो दबाबलाई व्यवस्थापन गर्दै आफ्नो विश्वव्यापी स्थान सुरक्षित राख्न सक्छ, वा आन्तरिक विभाजन र बाह्य दबाबले उसको उदयलाई नै चुनौती दिनेछ?