काठमाडौं — जोरपाटीस्थित नेपाल मेडिकल कलेज (NMC) भित्र अहिले ‘जेनजी’ पुस्ताको असन्तोष विस्फोटको नजिक पुगेको छ। १३ देखि २८ वर्ष उमेर समूहका विद्यार्थी, विद्यार्थी डाक्टर, नर्स र प्रशासनिक कर्मचारीहरूले आफूहरूलाई व्यवस्थापनले निरन्तर अन्याय र अत्याचार गरेको दाबी गर्दै आएको अवस्थामा यो विषय अहिले सार्वजनिक चासोको केन्द्र बनेको हो।

पीडितहरूले उजागर गरेका घटनामा होस्टेल (MBBS) मा पानी, बिजुली र इन्टरनेट जस्ता आधारभूत सुविधा रोक्ने, शौचालय सफा नगर्ने, कर्मचारीलाई न्यूनतम पारिश्रमिक नदिने, र श्रम ऐनअनुसारका सुविधा नदिने जस्ता गुनासा प्रमुख छन्। एक नर्सिङ विद्यार्थीले नेपाल आज सँग भनिन्, “हामीलाई अध्ययनका लागि पठाइएको हो तर यहाँ त दैनिक जीवन नै असहज बनाइन्छ। यस्तो अवस्थामा न सेवा दिन उत्साह आउँछ, न त पढ्न।"

श्रम ऐन र श्रमिक हकसम्बन्धी कानुनी प्रावधानअनुसार, स्वास्थ्य शिक्षा संस्थाले न्यूनतम पारिश्रमिक, सुविधा र सम्मान सुनिश्चित गर्नुपर्ने हुन्छ। तर, जेनजी पुस्ताले व्यवस्थापनले कानुनी दायित्व बेवास्ता गर्दै, दबाब र त्रास सिर्जना गर्ने प्रवृत्ति हावी भएको आरोप लगाएका छन्। श्रम कानुन विज्ञहरूले पनि यदि यस्तो आरोप प्रमाणित भयो भने यसलाई गम्भीर श्रम उल्लङ्घनको रूपमा लिनुपर्ने बताएका छन्।

युवा पुस्तामाथि भएको शोषणको विरोधमा विद्यार्थीहरू आन्तरिक रूपमा आवाज उठाउँदै आएका छन्। तर, व्यवस्थापनतर्फबाट सुनुवाइ नभएको उनीहरूको आरोप छ। मिलेनियल्स पुस्ताकी मेट्रोन नविना सिंहलाई आवश्यक तालिम वा लाइसेन्सबिनै जिम्मेवारी दिइएको भन्ने असन्तोष कर्मचारीहरूले व्यक्त गरेका छन्। त्यस्तै, बेबी बूमर्स पुस्ताका अस्पताल निर्देशक डा. नीलमणि उपाध्यायमाथि भ्रष्टाचारका सवालमा आलोचना हुँदै आएको छ। यी दुबै पात्रहरू जेनजी पुस्ताप्रति विभेदकारी र अपमानजनक व्यवहार गर्छन् भन्ने गुनासो निरन्तर दोहोरिँदै आएको छ।

सार्वजनिक प्रतिक्रियामा, कलेजका पूर्व विद्यार्थीहरूले सामाजिक सञ्जालमा टिप्पणी गर्दै यस्तो अभ्यासले संस्थाको शैक्षिक गरिमा नै प्रश्नमाथि उठाएको बताएका छन्। “मेडिकल कलेज भविष्यका चिकित्सक र स्वास्थ्यकर्मी तयार गर्ने संस्था हो। यदि त्यहीँ पीडित बनाउन थालियो भने स्वास्थ्य सेवाको भविष्य के होला?” एक पूर्व विद्यार्थीले फेसबुकमा लेखे।

स्थानीय स्तरमा समेत यस विषयले तरंग सिर्जना गरेको छ। गोकर्णेश्वर नगरपालिकाका एक वडाअध्यक्षले नाम नखुलाउने सर्तमा भने, “हामीमाथि लगातार दबाब आएको छ कि समस्या ‘भित्रै’ मिलाउनुपर्छ। तर, पीडित पुस्ताले आवाज बुलन्द गरिसकेका छन्। अब यसलाई कानुनी प्रक्रियाबाटै समाधान गर्नुपर्छ।”

नेपाल मेडिकल कलेजको व्यवस्थापनलाई नेपाल आज ले सम्पर्क गर्दा आधिकारिक प्रतिक्रिया प्राप्त हुन सकेन। यसअघि भने उनीहरूले सञ्चारमाध्यममा आएका समाचारहरूलाई ‘आधारहीन’ भनी खारेज गरेका थिए।

जेनजी पुस्ताको असन्तोषले अहिले व्यवस्थापनमाथि गहिरो प्रश्न खडा गरेको छ—के एउटा प्रतिष्ठित शैक्षिक र स्वास्थ्य संस्थाले आफ्नो भविष्य नै तयार पार्ने पुस्तालाई हेपेर टिक्न सक्छ? यस प्रश्नको जवाफ अझै व्यवस्थापनको मौनतामा हराइरहेको छ।

नेपाल मेडिकल कलेज