हालसालै अमेरिकाले भारतीय गुप्तचर संस्था 'रअ' (रिसर्च एण्ड एनालिसिस विंग) का एक पूर्व अधिकारी विकास यादवलाई आफ्नो नागरिकको हत्या प्रयास गरेको आरोप लगाएको छ। अमेरिकी न्याय विभागले बिहीबार सार्वजनिक गरेको अभियोग पत्रमा यादवले भारतमा बसेर न्यूयोर्कस्थित भारतीय मूलका अमेरिकी नागरिकलाई मार्ने योजना बनाएको जनाइएको छ। यादवमाथि अमेरिकाले आरोप लगाउनुअघि, क्यानडाका प्रधानमन्त्री जस्टिन ट्रुडोले पनि भारतलाई आफ्नो देशमा हत्या र जबर्जस्ती असुली लगायतका आपराधिक गतिविधि गरेको आरोप लगाएका थिए।

गत वर्ष नोभेम्बरमा पनि अमेरिकाले भारतमाथि पृथकतावादी सिख नेता गुरूपतवन्त सिंह पन्नुनको हत्या प्रयास गरेको आरोप लगाएको थियो। पन्नुनलाई मार्न खोज्ने क्रममा अमेरिकाको सुरक्षाका एजेन्टले यो षडयन्त्रलाई खुलासा गरेका थिए। सो समय पन्नुनले भारतीय अधिकारीहरूलाई प्रतिवादी बनाएर मुद्दा हालेका थिए। यस विषयमा, भारतीय राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार अजित दोभलको नाम पनि मुछिएको थियो, र द न्यूयोर्क टाइम्सले उनको हालैको भ्रमणमा अनुपस्थितिको कारण सोही मुद्दा हुनसक्ने बताएको थियो।

भारतीय मिडिया 'द हिन्दुस्तान टाइम्स'ले भने, पन्नुनको हत्या प्रयासमा संलग्न भनिएका केही व्यक्तिलाई भारतले गिरफ्तार गरिसकेको र अमेरिकालाई यसबारे जानकारी दिएको उल्लेख गरेको छ। यद्यपि, 'द वायर'का संस्थापक सम्पादक सिद्धार्थ वर्धराजनले सार्वजनिक गरेको लेखमा, पक्राउ परेका ती व्यक्तिहरू रअका अधिकारीहरू भएको र उनीहरूको संलग्नता पन्नुनको हत्या प्रयासमा भएको उल्लेख गरेका थिए।

क्यानाडा-भारत सम्बन्धमा अझ तनाव उत्पन्न गराउने अर्को घटना हरदीप सिंह निज्जरको हत्याको विषयमा भएको थियो। क्यानडाले निज्जरको हत्यामा भारतीय एजेन्टहरूको संलग्नता भएको ठहर गरेको थियो। यसपछि क्यानडाका प्रधानमन्त्री ट्रुडोले भारतीय सरकारमाथि गम्भीर आरोप लगाउँदै, भारतको भूमिमा क्यानडेली नागरिकहरूमाथि हमला, जबर्जस्ती असुली, र अन्य आपराधिक गतिविधि गरेको बताएका थिए।

क्यानडाले भारतीय कूटनीतिज्ञहरूलाई निस्कासन गरेपछि भारतले पनि प्रतिवाद गर्दै आफ्ना केही कूटनीतिज्ञहरूलाई फिर्ता बोलाएको छ। यस तनावपूर्ण परिस्थितिमा, भारतीय अधिकारीहरूले क्यानाडा विरुद्ध जासुसी गर्दै प्राप्त सूचनालाई गृह मन्त्रालय र रअका वरिष्ठ अधिकारीहरूसम्म पुर्याउने गरेको क्यानडाले आरोप लगाएको छ। विशेष गरी, लरेन्स बिस्नोईको आपराधिक गिरोहलाई भारतीय एजेन्टहरूले परिचालन गर्दै शिख नेताहरूलाई लक्षित गरेको बताइएको छ।

यस सम्पूर्ण घटनाले भारतको अन्तर्राष्ट्रिय छविमा गम्भीर प्रश्न उठाएको छ। क्यानडाको आरोप र अमेरिकाको मुद्दापछि, भारतले आन्तरिक छानबिन सुरु गरेको छ। छानबिनको क्रममा केही भारतीय जासुसहरूले अटेर गरेको र त्यही कारण केही अधिकारीहरूले रअ छोड्नुपरेको समेत भारतीय पक्षले अमेरिकी अधिकारीहरूलाई जानकारी गराएको छ।

निज्जरको हत्यामा विकास यादवको संलग्नता पुष्टि भएपछि भारतको कूटनीतिक स्थिति झन् कठिन बनेको छ।