भारतीय संसदको तल्लो सदन लोकसभामा केही वर्षअघि भएको एउटा गर्मागर्म बहस अहिले पनि चर्चा र विवादको विषय बनेको छ। सत्तारूढ भारतीय जनता पार्टी (बीजेपी) का सांसद निशिकान्त दुबेले नेपालको विरुद्धमा तीव्र प्रतिक्रिया व्यक्त गर्दै भारतलाई धम्क्याएको आरोप लगाएका थिए। यो घटना वैशाख २९, २०७३ मा घटेको थियो, जब दुबेले आफ्नो भाषणमा नेपालप्रति कडा आलोचना गरे।

भारतको संसदमा नेपालको चर्चा

सांसद निशिकान्त दुबेले लोकसभामा भाषण गर्दै भनेका थिए, “नेपाल कमजोर भएपनि चीनको सहयोगमा भारतलाई धम्क्याइरहेको छ। नेपालले भारतविरोधी गतिविधि गर्नेहरुको वासस्थान बनेको छ र यसका कारण भारतलाई नक्कली भारतीय मुद्राको समस्या समेत हुन थालेको छ।”

दुबेले दाबी गरे कि नेपालले चीनको इशारामा भारतीय राजदूतलाई फिर्ता पठाउने षड्यन्त्र गरेको छ र भारतका लागि पनि नेपालले भारतीय राजदूतलाई फिर्ता पठाउने प्रयास गरिरहेको छ। उनले नेपाल-भारत सीमामा कांडेतार लगाउनुपर्ने माग गर्दै भने, “अब नेपालको सीमा क्षेत्रमा पनि भारतले पाकिस्तान र बंगलादेशको सीमामा जस्तै कांडेतार लगाउनुपर्छ।”

कांग्रेसको प्रतिवाद

दुबेले दिएको चर्को अभिव्यक्तिपछि भारतीय कांग्रेसका सांसदहरूले कडा आपत्ति जनाए। उनीहरूले सत्तारूढ दलका सांसदले असल छिमेकीप्रति बैरभाव राखेको भन्दै दुबेको बयानलाई अनावश्यक ठहर गरे। कांग्रेस सांसदहरूले नेपालप्रति माया दर्शाउँदै भने, “नेपाल हाम्रो पुरानो मित्र हो, त्यसका प्रति नकारात्मक धारणा राख्नु गलत हो। हामीले छिमेकीहरूसँग मैत्रीपूर्ण सम्बन्ध राख्नुपर्छ।”

सदनमा विवादित बहस

दुबेले नेपालमाथि लगाएको आरोपपछि संसदमा चर्को बहस भयो। कांग्रेसका सांसदहरूले भने, “भारतको छिमेकी नीतिमा परिवर्तन आवश्यक छ। हामीले नेपालसँगको सम्बन्धलाई सुधार्नुपर्छ।”

सांसद दुबेले ०४५ सालको नाकाबन्दीको उल्लेख गर्दै इन्दिरा गान्धी र राजिव गान्धीको पालामा नेपाल-भारत सम्बन्धमा देखिएका समस्या औंल्याए। तर, ०७२ सालको नाकाबन्दीको बारेमा भने केही बोलेनन्। यो घटनाले नेपाल-भारत सम्बन्धमा नयाँ तरंग ल्याएको छ र भविष्यमा दुबै देशको सम्बन्धमा कस्तो असर पार्नेछ भन्ने विषयमा चासो बढेको छ।

नेपाल-भारत सम्बन्धमा नयाँ मोड

नेपाल र भारतको सम्बन्ध सदियौं पुरानो छ, तर समय-समयमा यी दुई देशबीच विभिन्न विवाद उठ्ने गर्छन्। खुला सीमा भएका कारण दुबै देशका नागरिकहरू एकअर्काको देशमा सजिलै आवतजावत गर्न सक्छन्। तर, यो घटना भने नेपाल-भारत सम्बन्धमा एक महत्वपूर्ण मोडको रूपमा देखा परेको छ।

विश्लेषकहरूको भनाइ

विश्लेषकहरूले नेपाल-भारत सम्बन्धमा यस्ता उतारचढावलाई सामान्य मान्दछन्। उनीहरूका अनुसार, “छिमेकी देशबीचका विवादलाई कूटनीतिक तवरमा समाधान गर्नुपर्ने हुन्छ। संसदमा भएका यस्ता विवादले सम्बन्धमा चिसोपन ल्याउन सक्छ।”

यो विवादले नेपाल-भारत सम्बन्धमा नयाँ बहसको विषय बनेको छ र दुबै देशका नेताहरूले यसलाई कसरी समाधान गर्ने भन्नेमा सबैको ध्यान केन्द्रित भएको छ। नेपाल-भारत सम्बन्धलाई सुधार्न कूटनीतिक प्रयासको खाँचो देखिएको छ।

भविष्यमा के होला?

नेपाल र भारतबीचको सम्बन्धलाई सुधार्न दुबै देशका नेताहरूले सकारात्मक पहल गर्नुपर्ने आवश्यकता छ। संसदमा उठेका यस्ता विवादले सम्बन्धमा चिसोपन ल्याउन सक्छ, तर सहकार्य र संवादको माध्यमबाट समाधान निकाल्न सकिन्छ।

यस घटनाले नेपाल-भारत सम्बन्धमा नयाँ आयाम थपेको छ र आगामी दिनमा यी दुई देशबीचको सम्बन्ध कसरी अगाडि बढ्छ भन्ने कुरा सबैको चासोको विषय बनेको छ। नेपाल र भारतबीचको यो सम्बन्धले दुबै देशका जनतालाई कसरी प्रभाव पार्नेछ भन्ने कुरा आगामी समयले देखाउनेछ।

यस्ता आरोपहरू नेपालमा सामान्यतया लाग्ने गर्छन्। तर, भारतमा भने यस्ता आरोपहरू कमै सुनिन्छन्। यो घटना अझै असामान्य यसकारण छ किनकि दुबेले नेपालले चीनको समर्थनका कारण भारतविरुद्ध यस्ता गतिविधि गरिरहेको दाबी गरे। नेपालमा चिनियाँ प्रभावको विषय वास्तवमै विवादास्पद छ, र यसले दुई देशबीचको सम्बन्धमा थप तनाव ल्याउन सक्छ।