चिनियाँ कूटनीतिक शब्दावलीहरू: संसारलाई हल्लाउने योजना!
चीनको विदेश नीतिमा हालसालै देखा परेका केही शब्दावलीहरूले अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा व्यापक चर्चा बटुलिरहेका छन्। "वुल्फ वारियर कूटनीति" (Wolf Warrior Diplomacy), "ऋण-जाल कूटनीति" (Debt-trap Diplomacy), "शार्प पावर" (Sharp Power), "बलजफ्ती कूटनीति" (Coercive Diplomacy) लगायतका शब्दहरूले चीनको आक्रामक र आमनेसामने हुने रणनीतिहरूलाई उजागर गर्दैछन्। चीनको विदेश नीतिमा पछिल्ला केही वर्षहरूमा केही नयाँ शब्दावलीहरू चर्चामा आएका छन्, जसले विश्वव्यापी रूपमा ध्यान खिचेका छन्।
- "वुल्फ वारियर कूटनीति" (Wolf Warrior Diplomacy) को चर्चा हालसालै तीव्र रूपमा बढेको छ। यो शब्दावली चीनका कूटनीतिज्ञहरूले अपनाएको आक्रामक शैलीलाई जनाउँछ, जसले अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा आफ्नो राष्ट्रको बचाउ गर्न कठोर शब्दहरू प्रयोग गर्दै आएका छन्। यस कूटनीतिले चीनलाई आलोचनात्मक दृष्टिकोणमा राखेको छ।चीनको विदेश नीतिमा पछिल्ला केही वर्षहरूमा केही नयाँ शब्दावलीहरू चर्चामा आएका छन्, जसले विश्वव्यापी रूपमा ध्यान खिचेका छन्।
- "ऋण-जाल कूटनीति" (Debt-trap Diplomacy) शब्दावली पनि विश्वव्यापी रूपमा चर्चामा छ। विकासोन्मुख देशहरूलाई ऋण दिइने चीनको रणनीतिलाई यस शब्दले व्यक्त गर्छ, जसमा आलोचकहरूले चीनमाथि आर्थिक दबाबको माध्यमबाट ती देशहरूको सार्वभौमिकता जोखिममा पार्ने आरोप लगाउँदै आएका छन्।
- "शार्प पावर" (Sharp Power) को प्रयोगले चीनको विदेश नीतिमा पेडलिंग र मनोवैज्ञानिक दबाबको प्रयोगलाई जनाउँछ। यस अवधारणामा चीनले अन्य देशहरूको जनमत, नीति, र संस्थाहरूलाई प्रभावित गर्नका लागि coercive र manipulative उपायहरू प्रयोग गरेको आरोप लगाइएको छ।
- त्यस्तै, "बलजफ्ती कूटनीति" (Coercive Diplomacy) शब्दावलीले चीनको कूटनीतिक रणनीतिमा धम्की र बल प्रयोग गरेर लक्ष्य हासिल गर्ने प्रयासलाई उल्लेख गर्छ। चीनको रियलपोलिटिक (Realpolitik) मा आधारित विदेश नीति, जसले नैतिकताभन्दा राष्ट्रिय स्वार्थलाई प्राथमिकता दिन्छ, यो अवधारणासँग सम्बन्धित छ।
- अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा चीनको बढ्दो शक्ति र प्रभावका कारण "नव-औपनिवेशिकता" (Neo-imperialism) र "महाशक्ति प्रतिस्पर्धा" (Great Power Competition) जस्ता शब्दहरूले पनि चर्चा पाएको छ। यी शब्दहरूले चीनलाई नयाँ विश्व व्यवस्थामा प्रमुख भूमिका खेल्ने शक्ति रूपमा चित्रित गर्छन्, जसले पश्चिमी मुलुकहरूसँगको प्रतिस्पर्धालाई अझै गहिरो बनाएको छ।
- यी शब्दावलीहरूले चीनको बेल्ट एन्ड रोड इनिसिएटिव (Belt and Road Initiative) र दक्षिण चीन सागर (South China Sea) मा उसको दावीहरूलाई समेत केन्द्रित गर्दै अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा चिन्ता बढाएको छ। ताइवानसँगको तनाव र सैन्य आक्रमणका सम्भावनाहरूले पनि विश्वका ठूला मुलुकहरूलाई सचेत गराएको छ।
यी शब्दावलीहरूले चीनको बढ्दो भूमिकालाई बुझ्न र उसले अपनाएको कूटनीतिक नीतिहरूको गहिरो अध्ययन गर्न मार्गदर्शन गर्छन्।
नव-औपनिवेशिकता दक्षिण चीन सागर
