बीसौं शताब्दीको मध्यतिर, भारतीय उपमहाद्वीप क्रान्तिकारी विचारहरू र स्वतन्त्रताको जोसिलो मागको उम्लिरहेको भाँडो थियो। भारतको ब्रिटिश औपनिवेशिक शासनबाट स्वतन्त्रता प्राप्त गर्ने यात्रा राम्रोसँग अभिलेख गरिएको छ, तर यस कथाको कम ज्ञात अध्यायमा ती नेपाली नेता र व्यक्तिहरूको योगदान समावेश छ जसले सङ्घर्षमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेले।

चन्द्रबहादुर गुरुङ: एक क्रान्तिकारी आवाज

चन्द्रबहादुर गुरुङ भारतीय स्वतन्त्रता आन्दोलनका कट्टर समर्थक थिए, जसले १९४२ को भारत छोडो आन्दोलनमा सक्रिय रूपमा भाग लिएका थिए। गुरुङको संलग्नता मात्र प्रतीकात्मक थिएन; उनी उपनिवेशवादी शासनलाई सत्ताबाट हटाउन खोज्ने रणनीतिहरूमा गहिरो संलग्न थिए। उनको नेतृत्व र समर्पणले धेरै युवा नेपाली र भारतीय राष्ट्रवादीहरूलाई आन्दोलनमा सामेल हुन प्रेरित गर्‍यो।

लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा: कलमलाई तरवार बनाउने

लक्ष्मीप्रसाद देवकोटालाई साहित्यिक महारथीको रूपमा सम्मान गरिन्छ, तर स्वतन्त्रता सङ्घर्षमा उनको योगदान कविता र गद्यको क्षेत्रमा मात्र सीमित थिएन। आफ्ना लेखमार्फत् देवकोटाले आफ्ना पाठकहरूमा प्रतिरोध र आशाको भावना भरे। उनका कामहरूले अक्सर उपनिवेशवादी उत्पीडनको विरुद्धमा सूक्ष्म तर शक्तिशाली सन्देशहरू बोकेको हुन्छ, जसले धेरैलाई स्वतन्त्र र स्वाधीन भारतको सपना देख्न प्रेरित गर्‍यो।

सरदार भीमबहादुर पाँडे: परिवर्तनका रणनीतिकार

सरदार भीमबहादुर पाँडे अर्का एक प्रमुख नेपाली व्यक्ति थिए जसले भारतीय राष्ट्रिय काङ्ग्रेसलाई सक्रिय रूपमा समर्थन गरे। भारत छोडो आन्दोलनमा उनको सहभागिताले यस उद्देश्यप्रति उनको प्रतिबद्धतालाई पुष्टि गर्‍यो। पाँडेले पर्दा पछाडि अथक परिश्रम गरे, स्वतन्त्रता आन्दोलनको गति कायम राख्न बैठकहरू र र्‍यालीहरू आयोजना गरे।

बालकृष्ण सम: कला रूपान्तरणको रूपमा

लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाजस्तै बालकृष्ण समले स्वतन्त्रता सङ्घर्षलाई प्रेरित गर्न आफ्ना साहित्यिक प्रतिभाहरूको उपयोग गरे। उनका नाटकहरू र लेखनहरूले प्रायः औपनिवेशिक शासनको कठोर वास्तविकतालाई चित्रण गर्थे, दर्शकहरूलाई ब्रिटिश अधिकारलाई प्रश्न गर्न र प्रतिरोध गर्न प्रोत्साहित गर्थे। समका कामहरू जनमत निर्माण गर्न र स्वतन्त्रता आन्दोलनको समर्थन गर्न महत्त्वपूर्ण थिए।

नारायण गोपाल पोखरेल: एक राजनीतिक शक्ति

स्वतन्त्रता सङ्घर्षमा नारायण गोपाल पोखरेलको भूमिका मुख्य रूपमा राजनीतिक थियो। भारतीय राष्ट्रिय काङ्ग्रेसको सक्रिय सदस्यको रूपमा, पोखरेलले ब्रिटिश शासनलाई विघटन गर्ने उद्देश्यले विभिन्न अभियानहरू र पहलहरूमा भाग लिए। उनका प्रयासहरूले नेपाली र भारतीय कार्यकर्ताहरू बीचको खाडललाई पाट्न मद्दत गर्‍यो, एकताको भावना र साझा उद्देश्यलाई प्रवर्द्धन गर्‍यो।

जनरल गजे घले: स्वतन्त्रताका लागि एक सैनिक

भारतीय स्वतन्त्रता सङ्घर्षमा जनरल गजे घलेको योगदान सुभाष चन्द्र बोसको नेतृत्वमा रहेको भारतीय राष्ट्रिय सेनासँग (INA) उनको सैन्य संलग्नतामार्फत भएको थियो। घलेको ब्रिटिश सेनाहरूविरुद्धको लडाईमा सहभागिताले स्वतन्त्रताको उद्देश्यप्रतिको उनको अडिग प्रतिबद्धतालाई प्रदर्शन गर्‍यो। युद्धक्षेत्रमा उनको बहादुरी र नेतृत्वले मुक्ति सङ्घर्षको साझा प्रमाण प्रस्तुत गर्‍यो।

भारतीय स्वतन्त्रता सङ्घर्षमा नेपाली नेताहरूको विरासत

भारतीय स्वतन्त्रता सङ्घर्षमा यी नेपाली नेताहरू र व्यक्तिहरूको योगदानले दक्षिण एशियाली इतिहासको अन्तरसम्बन्धलाई हाइलाइट गर्दछ। छिमेकी देशबाट आए तापनि, यी व्यक्तिहरूले स्वतन्त्र र स्वतन्त्र भारतको महत्त्वलाई मान्यता दिए, र उनीहरूले आफ्ना गन्तव्यहरू आपसमा जोडिएका छन् भन्ने बुझे। उनीहरूको त्याग र प्रयासहरू नेपाल र भारतबीचको स्थायी सम्बन्धको प्रमाण हो, र उनीहरूको विरासतले दुवै देशमा भावी पुस्तालाई न्याय, समानता र स्वतन्त्रताको लागि काम गर्न प्रेरित गर्न जारी राख्छ।