नेपालका धार्मिक पर्वहरूमा बाह्य प्रभावहरूको प्रभाव पार्दै गर्दा अहिले चिनियाँ उत्पादनहरूले नेपाली परम्परा र धार्मिक आस्थामा कसरी नकारात्मक असर पुर्याइरहेको छ भन्ने विषयमा पनि व्यापक चासो बढ्दै गएको छ। विशेष गरी, जनैपूर्णिमा र रक्षाबन्धन जस्ता पवित्र पर्वहरूमा प्रयोग गरिने सामग्रीहरूको उत्पादन र उपभोगले नेपाली धार्मिक आस्थामा नयाँ चुनौतीहरू थपिरहेका छन्।

महेशराज पन्तको दृष्टिकोण: हाम्रो संस्कारको संरक्षण आवश्यक

महेशराज पन्तले जनैपूर्णिमा पर्वको महत्त्वलाई प्रस्ट्याउँदै भनेका छन्, "जनैपूर्णिमा हाम्रो धार्मिक र सांस्कृतिक पर्व हो, जहाँ जनै लगाउने र रक्षा बाँध्ने परम्परा हाम्रो सनातन संस्कारसँग जोडिएको छ। बाह्य प्रभावहरूले हाम्रो संस्कारलाई फरक ढङ्गले प्रभावित पारिरहेको भए पनि, यसको राम्रो पक्ष पनि छ। तर, हाम्रो संस्कार र परम्परालाई संरक्षण गर्नु हामी सबैको कर्तव्य हो। हामीले अरूको संस्कारको सम्मान गर्दै आफ्नो परम्परालाई बचाउनुपर्छ।" पन्तको विचारमा बाह्य प्रभावबाट सिक्न जरुरी छ तर त्यसले हाम्रो मौलिक परम्परा र संस्कारलाई खतरा पुर्याउन नहुनेमा उनले जोड दिएका छन् ।

चिनियाँ उत्पादनहरूको असर

जनैपूर्णिमा र रक्षाबन्धनको समयमा प्रयोग गरिने विभिन्न सामग्रीहरू, जस्तै जनै, रक्षा धागो (राखी), पूजाका सामग्रीहरू आदि अहिले प्रायः चीनबाट आयातित हुन्छन्। यी सामग्रीहरू सस्तो मूल्यमा उपलब्ध भए पनि, धार्मिक परम्परालाई समर्थन गर्न आवश्यक विधिहरू पालना नगरी उत्पादन गरिएका हुन्छन्। उदाहरणका लागि, जनै बनाउने क्रममा पारम्परिक विधिहरूको पालना गर्नु अनिवार्य हुन्छ। शुद्ध काँचो कपासबाट बनेको जनैलाई मन्त्र उच्चारण गर्दै विशेष विधिद्वारा तयार पारिन्छ। तर, चिनियाँ उत्पादनमा यी विधिहरूको पालना नहुँदा, हामीले अनुष्ठानको पवित्रता गुमाउँदैछौं।

रक्षाबन्धनमा प्रयोग गरिने रक्षा धागो पनि प्रायः चीनमा बिना कुनै धार्मिक विधि पालना उत्पादन गरिन्छ। यसले गर्दा, हाम्रो परम्परागत धार्मिक वस्तुको पवित्रता गुमिरहेको छ। त्यस्तै, पूजाका सामग्रीहरू पनि समान रूपमा प्रभावित भएका छन्। जब यस्ता वस्तुहरू धार्मिक विधि अनुसार उत्पादन हुँदैनन्, त्यसले हाम्रो धार्मिक आस्थामा नकारात्मक असर पुर्याउँछ।

धार्मिक आस्था र उत्पादनको पवित्रता

धार्मिक आस्था भनेको हाम्रो मन, विश्वास, र संस्कृति हो। जब हामी त्यस्ता सामग्रीहरू प्रयोग गर्छौं जसको निर्माण हाम्रो परम्परागत विधि अनुसार नभएको हो, त्यसले हाम्रो आस्थालाई कमजोर बनाउँछ। जनै, रक्षा धागो, र पूजाका सामग्रीहरू जस्ता वस्तुहरूको पवित्रता र आध्यात्मिक महत्व छ, जसलाई ध्यानमा राखी प्रयोग गर्नु अपरिहार्य छ। चीनमा निर्मित यी सामग्रीहरूको उत्पादनमा प्रायः धार्मिक विधि र नियमहरूको पालन गरिँदैन, जसले गर्दा यस्ता सामग्रीहरूको प्रयोग गर्दा हाम्रो धार्मिक आस्थामा नकारात्मक प्रभाव पर्न सक्छ।

धार्मिक वस्तुहरूको व्यापारिकरण

धार्मिक तथा सांस्कृतिक पर्वहरूमा प्रयोग गरिने वस्तुहरू धार्मिक र आध्यात्मिक आधारमा उत्पादन हुनुपर्छ, व्यापारिक आधारमा होइन। जसरी अहिले चीनमा यस्ता वस्तुहरूको उत्पादन भइरहेको छ, त्यसले हाम्रो धार्मिक आस्था र परम्परालाई कमजोर बनाउँदैछ। जनैपूर्णिमा जस्तो पवित्र पर्वमा प्रयोग गरिने वस्तुहरू शुद्धता, पवित्रता, र आध्यात्मिकता झल्काउने हुनुपर्छ। तर, सस्तो र सजिलै उपलब्ध हुने भन्दै चिनियाँ सामग्रीहरूको प्रयोग गर्दा, हामी हाम्रो संस्कार र परम्परालाई कमजोर बनाइरहेका छौं।

निष्कर्ष

जनैपूर्णिमा र रक्षाबन्धन हाम्रो धार्मिक परम्पराको अटुट अंग हुन्। हामीले हाम्रो संस्कारलाई बचाउन, यी पर्वहरूमा प्रयोग गरिने सामग्रीहरूको पवित्रता र धार्मिक महत्त्वलाई बुझेर मात्र प्रयोग गर्नुपर्छ। महेशराज पन्तको भनाइ अनुसार, "बाह्य प्रभावहरूबाट सिक्न आवश्यक छ, तर आफ्नो संस्कार र परम्परालाई संरक्षण गर्दै, त्यसको पवित्रता र महत्वलाई कायम राख्न हामीले सधैं सचेत रहनुपर्छ।"

यसरी, चिनियाँ उत्पादनहरूको प्रभावले हाम्रो धार्मिक आस्था र संस्कारमा पर्न सक्ने नकारात्मक असरको सजगता जरुरी छ। धार्मिक पर्वहरूको पवित्रता कायम राख्न हामीले परम्परागत विधिहरूलाई प्राथमिकता दिनुपर्ने अहिलेको आवश्यकता हो।