चुनावअघि कुलमान विवादमा, ‘कम्बल ओडेर घिउ खाएको’ आरोप के सत्य?
काठमाडौँ—चुनाव नजिकिँदै जाँदा सार्वजनिक जीवनमा स्थापित व्यक्तित्वहरूको राजनीतिक निष्ठा, कार्यक्षमता र पारदर्शितामाथि प्रश्न उठ्नु अस्वाभाविक होइन। तर पछिल्ला दिनहरूमा नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका पूर्व कार्यकारी निर्देशक तथा प्रशासक छविका पात्र कुलमान घिसिङमाथि लागेको “कम्बल ओडेर घिउ खाएको” आरोपले राजनीतिक बहसलाई नयाँ तहमा पुर्याएको छ। आलोचकहरूका अनुसार बाहिर सादगी, निस्वार्थता र मौनता देखाए पनि भित्रभित्रै सत्ता, स्रोत र राजनीतिक फाइदाको खेल खेलेको आशङ्का उनमाथि उठ्न थालेको छ।
पृष्ठभूमि: प्रशासकबाट सम्भावित राजनीतिक पात्रसम्म
कुलमान घिसिङ विद्युत् लोडसेडिङ अन्त्यसँग जोडिएको प्रशासकीय उपलब्धिका कारण लोकप्रिय बनेका पात्र हुन्। पछिल्ला वर्षहरूमा उनी प्रत्यक्ष राजनीतिमा नआए पनि ‘उज्यालो नेपाल पार्टी’को प्रायोजनकर्ता (स्पोन्सर) का रूपमा जोडिन थालेपछि उनको राजनीतिक भूमिकाबारे चासो बढेको छ। यही पृष्ठभूमिमा उनी सक्षम नेता हुन् कि रणनीतिक रूपमा अस्पष्ट पात्र—भन्ने बहस तीव्र बनेको छ।
आरोप १: प्रचण्डसँगको सम्बन्ध र ‘धोका’को दाबी
पहिलो आरोप नेकपा (माओवादी केन्द्र)का संयोजक पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’सँगको सम्बन्धसँग जोडिन्छ। आलोचकहरूका अनुसार प्रचण्डकै नेतृत्वको सरकारले घिसिङलाई नेपाल विद्युत् प्राधिकरणको कार्यकारी निर्देशक नियुक्त गरेको थियो। तर पछि घिसिङले माओवादी राजनीतिक धारसँग इमानदार नरहेको र अप्रत्यक्ष रूपमा अलग राजनीतिक संरचना बनाएको आरोप लाग्दै आएको छ। यसबारे प्रचण्डले सार्वजनिक कार्यक्रममा असन्तुष्टि व्यक्त गरिसकेको तथ्य उद्धृत गरिन्छ, यद्यपि घिसिङले यस आरोपमा औपचारिक प्रतिक्रिया दिएका छैनन्।
आरोप २: बहु मन्त्रालय र भ्रष्टाचारसम्बन्धी उजुरी
जेन–जी आन्दोलनपछिको राजनीतिक समीकरणमा घिसिङ शहरी विकास, भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात, ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइ मन्त्रालयसँग जोडिएको प्रभावशाली भूमिकामा देखिएको दाबी गरिन्छ। आलोचकहरू भन्छन्—यी सबै मन्त्रालय बजेट र विकासका हिसाबले अत्यन्त शक्तिशाली हुन्। यसै सन्दर्भमा पूर्व डीआईजी रमेश खरेलले घिसिङविरुद्ध भ्रष्टाचारसम्बन्धी उजुरी दिएको सार्वजनिक रूपमा बताइसकेका छन्। यद्यपि ती उजुरीहरू अदालत वा संवैधानिक निकायबाट अन्तिम निष्कर्षमा पुगेका छैनन्।
आरोप ३: अग्रमोर्चामा नआएर ‘लुकेर राजनीति’
तेस्रो आरोप घिसिङको राजनीतिक शैलीसँग जोडिएको छ। उज्यालो नेपाल पार्टीको संरचनामा उनी अग्रपंक्तिमा नदेखिनु र प्रत्यक्ष नेतृत्व नलिनुलाई आलोचकहरूले ‘गुरिल्ला शैली’ भनेका छन्—अरूको काँधमा बन्दुक राखेर चलाउने रणनीति। “राजनीति गर्ने नै हो भने किन लुकेर?” भन्ने प्रश्न सार्वजनिक बहसमा उठ्न थालेको छ। यसलाई समर्थकहरूले रणनीतिक मौनता भने पनि आलोचकहरूले गैर–पारदर्शी राजनीतिक आचरणको संकेत मान्छन्।
आरोप ४: स्पष्ट राजनीतिक दर्शनको अभाव
चौथो आरोप कार्यसम्पादनभन्दा बढी दृष्टिकोणसँग सम्बन्धित छ। आलोचकहरू भन्छन्—घिसिङले केही सञ्चारमाध्यम प्रयोग गरे पनि आफ्नो राजनीतिक दर्शन, पार्टीको वैचारिक आधार, आर्थिक नीति वा अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धबारे स्पष्ट धारणा सार्वजनिक गरेका छैनन्। यही अस्पष्टताले उनलाई रवि लामिछाने वा काठमाडौँका मेयर बालेन्द्र शाह ‘बालेन’ जतिको राजनीतिक माहोल बनाउन नसकेको आरोप लाग्दै आएको छ।
आरोप ५: एमसीसीमाथि मौनता र दोहोरो रणनीतिक आरोप
पाँचौँ आरोप एमसीसी (Millennium Challenge Corporation) सन्दर्भमा उठेको छ। देशभर व्यापक विरोध र समर्थन भइरहँदा घिसिङले सार्वजनिक रूपमा स्पष्ट पक्ष लिन नसकेको आलोचना छ। केही स्रोतहरूले उनले एमसीसी विरोधीलाई ‘फन्डिङ’ भएको आरोप लगाएको र त्यही विरोधी समूहलाई पछि आफ्नै पक्षमा प्रयोग गरेको दाबी गर्छन्। यी दाबीहरू भने सार्वजनिक दस्तावेजबाट पुष्टि भइसकेका छैनन् र विवादकै रूपमा छन्।
निष्कर्ष: क्षमता, मौनता र विश्वासको परीक्षा
यी सबै आरोपहरू अहिले सार्वजनिक बहस, राजनीतिक टिप्पणी र स्रोतमा आधारित दाबीको तहमा छन्। कुलमान घिसिङले ती आरोपमा समग्र रूपमा स्पष्ट, आधिकारिक र तथ्यसहितको प्रतिक्रिया नदिएसम्म निष्कर्ष निकाल्न सकिने अवस्था छैन। तर प्रशासकीय सफलताबाट राजनीतिक सम्भावनासम्म आइपुगेका पात्रमाथि उठेका यी प्रश्नहरूले एउटा गहिरो सन्देश दिन्छ—लोकप्रियता मात्रै नेतृत्वको आधार हुँदैन; स्पष्टता, जवाफदेहिता र सार्वजनिक विश्वासको परीक्षा चुनाव नजिकिँदै जाँदा झन् कठोर हुँदै जान्छ। “कम्बल ओडेर घिउ खाएको” आरोप राजनीतिक भाष्य मात्रै हो कि वास्तविक चरित्रको संकेत—यसको फैसला अन्ततः मतदाता, संस्थागत परीक्षण र समयले नै गर्नेछ।
