नेपाल-चीन व्यापारको मुख्य ढोका मानिने तातोपानी नाका लामो समयदेखि बन्द छ। कुनै समय करोडौँको कारोबार हुने यो नाका थुनिएपछि स्थानीय व्यापारीहरू चरम आर्थिक सङ्कटमा परेका छन्। बजार सूना-सून छ, रोजगार गुमेका स्थानीयहरू घर छोड्न बाध्य भएका छन्।

करोडौँको कारोबारबाट शून्यमा झरेको व्यापार

तातोपानी नाका नेपालका लागि प्रमुख आयात-निर्यात केन्द्र थियो। दैनिक लाखौँ मूल्यका सामान चीनबाट सिधै नेपाल आउँथे। सस्तो निर्माण सामग्री, इलेक्ट्रोनिक्स, लत्ताकपडा, किराना सामान सजिलै उपलब्ध हुन्थे। तर, नाकाबन्दीपछि व्यापार पूर्ण रूपमा ठप्प भएको छ।

स्थानीय व्यापारीहरू भन्छन्— “पहिले यो नाका हुँदै करोडौँको कारोबार हुन्थ्यो। अहिले सटरहरूमा धुलो जमेको छ, बैंकको ऋण तिर्न नसकेर व्यवसाय बन्द गर्नुपर्यो।”

नाकाबन्दीका कारण: भू-राजनीति कि पूर्वाधारको कमजोरी?

विशेषज्ञहरूका अनुसार तातोपानी नाका बन्द हुनुमा तीन प्रमुख कारण छन्— चीन सरकारको कडाइ, नेपालतर्फको ढिलाइ, र प्राकृतिक प्रकोप। सिन्धुपाल्चोक हुँदै चीन जोड्ने सडक मर्मत सुस्त गतिमा छ, पहिरो र बाढीले थप समस्या निम्त्याइरहेको छ।

रोजगारी गुमाउँदै स्थानीयहरू, गाउँ ‘घोस्ट भिलेज’ मा परिणत

व्यापार फस्टाउँदा तातोपानी क्षेत्रमा हजारौँलाई रोजगारी मिलेको थियो। होटल, पसल, ढुवानी व्यवसाय सबैकुरा चलायमान थियो। तर, नाका बन्द भएसँगै रोजगारका अवसरहरू मरे। कोही काठमाडौं, पोखरा पलायन भए, कोही खाडी मुलुक जान बाध्य भए। जो यहाँ बसे, उनीहरू गरिबी र अभावसँग लडिरहेका छन्।

सरकारको लाचारी, तातोपानी कहिले खुल्छ?

सरकारले कूटनीतिक पहल गर्नुपर्ने माग उठ्दैछ। यदि समाधान खोजिएन भने तातोपानीको सुनसान बस्तीले पुनर्जीवन कहिल्यै नपाउने खतरा छ। आशामा बसेका स्थानीयहरूलाई उत्तर कहिलेसम्म पर्खाइमा राखिन्छ, त्यो अनिश्चित छ।