नेपाली सेनाको हेलिकप्टर नियन्त्रण गरेर चीनले मानवता माथि खेलवाड गर्यो?
चीनले नेपाली हेलिकप्टर नियन्त्रणमा लिएपछि रसुवामा तनाव, चिनियाँ ड्रोनले नेपाली भूमि निगरानी गर्दै!
नेपाल र चीनबीचको सम्बन्धमा हालै आएको रसुवागढी बाढीले फेरि गम्भीर तनाव उत्पन्न गरेको छ। असार २४ गते तिब्बतबाट एक्कासी आएको विनाशकारी बाढीले रसुवागढीस्थित नेपाल–चीन सीमा जोड्ने रणनीतिक महत्वको मैत्री पुल बगाएको थियो। यस घटनाले नौ जनाको मृत्यु भइसकेको छ भने अझै दुई दर्जनभन्दा बढी मानिसहरू हराइरहेका छन्। यसै घटनाको राहत तथा उद्धार कार्यमा सक्रिय नेपाली सेनाको हेलिकप्टरलाई चीनले आफ्नो नियन्त्रणमा लिएपछि दुई देशबीच कूटनीतिक विवाद नयाँ उचाइमा पुगेको छ।
नेपालको सेना उद्धार अभियानका क्रममा अत्यन्तै संवेदनशील अवस्थामा थियो। तर चिनियाँ सुरक्षा बल (पीपल्स लिबरेसन आर्मी) ले उद्धाररत नेपाली हेलिकप्टरलाई करिब डेढ घण्टा नियन्त्रणमा लिएर उद्धारकार्यमा गम्भीर अवरोध पुर्याएको खुलासा भएको छ। चीनको यो अमानवीय व्यवहारप्रति नेपालका उच्च अधिकारीहरू र आम नागरिकबीच व्यापक आक्रोश फैलिएको छ।
तर यस घटनामात्र होइन, चिनियाँ अधिकारीहरूले यस क्षेत्रमा नेपाली भूमि निगरानी गर्न ड्रोन समेत उडाएको समाचारले स्थानीय बासिन्दामा थप त्रास उत्पन्न भएको छ। चिनियाँ पक्षबाट गरिएको यस्तो अनधिकृत ड्रोन निगरानीले नेपालका स्थानीय जनताको गोपनीयता र राष्ट्रिय सुरक्षामा गम्भीर प्रश्न खडा गरेको छ। यसले चीनको नेपालप्रतिको नियतमाथि समेत गम्भीर शङ्का उब्जाएको छ।
नेपाल सरकारका अधिकारीहरूले चीनले पानी तथा मौसमसम्बन्धी तत्काल सूचना आदानप्रदान गर्न अस्वीकार गर्दै आएको आरोप समेत लगाएका छन्। यसले गर्दा बाढीको पूर्वसूचना र तयारी गर्न नसक्दा रसुवाको स्थानीय समुदायमा विनाश बढेको हो। चिनियाँ पक्षले निरन्तर सूचना आदानप्रदान नगर्दा स्थानीय जनतालाई आपतकालीन अवस्थामा सुरक्षाको प्रत्याभूति दिन असम्भव भइरहेको नेपाली अधिकारीहरूको भनाइ छ।
यसैबीच, नेपालस्थित चिनियाँ राजदूत चेन सोङले यस विषयमा अहिलेसम्म कुनै पनि प्रतिक्रिया दिएका छैनन्। यसअघि बारम्बार विवादित अभिव्यक्तिका कारण आलोचित हुँदै आएका राजदूत चेन अहिले यति गम्भीर कूटनीतिक संकटमा समेत मौन बस्नुले चीनको नेपालप्रतिको व्यवहारलाई थप संवेदनहीन र असहयोगी रहेको संकेत गरेको विज्ञहरूको तर्क छ।
काठमाडौँमा अहिले चीनविरुद्ध चर्को आक्रोश व्यक्त भइरहेको छ। राजनीतिक दलहरू र नागरिक समाजका अगुवाहरूले चीनसँग यस घटनाको स्पष्ट जवाफ मागेका छन्। तर, चीन सरकारले कुनै स्पष्ट स्पष्टीकरण नदिई रहस्यमय मौनता अपनाएको छ। यसले नेपाल–चीन सम्बन्धलाई थप जटिल बनाउँदै गएको छ।
यस घटनाले भावी दिनहरूमा चीनसँगको सम्बन्ध र जल व्यवस्थापन सम्बन्धी नीतिमा नेपालले आफ्नो दृष्टिकोण पुनः समीक्षा गर्नुपर्ने अवस्था उत्पन्न भएको छ। चीन जस्तो शक्तिशाली छिमेकीले यसरी मानवता र सहयोगी भावनालाई नजरअन्दाज गर्दै नेपाली नागरिकहरूलाई जोखिममा पार्नु नेपालका लागि गम्भीर चिन्ताको विषय बनेको छ।
नेपालले अब छिमेकीसँगको सम्बन्धमा के नीति लिने भन्ने कुरा अझै स्पष्ट छैन। तर तत्कालको आवश्यकतामा पनि छिमेकी मुलुकले नेपाली उद्धार अभियानमा बाधा पुर्याउँदा र निरन्तर निगरानी गर्न ड्रोन पठाउँदा, नेपालले आफ्नो स्वाधीनता, सुरक्षा र गरिमालाई कसरी सुरक्षित राख्ने हो भन्ने प्रश्न गम्भीरताका साथ उठेको छ। चीनप्रति नेपालले अपनाउने नयाँ दृष्टिकोणको प्रतिक्षामा सबैको नजर छ—यो प्रकरणले भविष्यका सम्बन्धमा थप अनिश्चितता र प्रश्नचिह्न खडा गरेको छ।
रसुवागढी नाका रसुवागढी