“बिद्या भण्डारीको राजनीतिक पुनरागमन रोकिनुको रहस्य: चीनको दबाबमा एमाले नेतृत्व परिवर्तन?”
काठमाडौं — नेपाली राजनीतिमा फेरि एकपटक चर्को बहस छेडिएको छ। सत्तारूढ नेकपा एमालेले पूर्वराष्ट्रपति बिद्या देवी भण्डारीको सक्रिय राजनीतिमा पुनः प्रवेशको चाहनालाई ठाडो रोक लगाएको छ। पार्टीको नेतृत्वसम्बन्धी नियम संशोधन गरेर एमालेले भण्डारीजस्ता पूर्वराष्ट्रपतिहरूलाई प्रमुख पदमा फर्किन नदिने व्यवस्था ल्याएको हो। भण्डारीको पछिल्लो चीन भ्रमण र त्यसपछि उनको राजनीतिक सक्रियताको आकांक्षाले यो विवाद झनै गहिरो बनाएको छ।
भण्डारीको चीन भ्रमणपछि उनी राजनीतिक रुपमा पुनः फर्किने संकेत दिएकी थिइन्। उनका नजिकका नेताहरूले चीनले उनलाई भावी नेतृत्वका लागि आश्वासन र समर्थन दिने वाचा गरेको दाबी गरिरहेका छन्। यस्तै, पछिल्लो समय चीनले नेपालका सबै कम्युनिष्ट दललाई एकताबद्ध गर्दै बिद्या भण्डारीको नेतृत्वमा ल्याउन चाहेको चर्चा व्यापक छ। यसैबीच, एमाले भित्रैका कतिपय नेताहरूले भण्डारीको सम्भावित पुनरागमनलाई “राजनीतिक अस्थिरता र विदेशी प्रभाव बढाउने कदम” भन्दै रोक लगाउन नेतृत्वमाथि दबाब दिएका थिए।
पार्टी भित्रको बहस र बाहिरी दबाबबीच, एमाले केन्द्रीय समितिले आकस्मिक रुपमा नियम संशोधन गरी “पूर्वराष्ट्रपतिले पार्टीको मुख्य पदमा उम्मेदवारी दिन नपाउने” प्रावधान पारित गर्यो। नेतृत्वले यो निर्णय ‘संस्थागत निरन्तरता’ र ‘राजनीतिक शुद्धता’ का लागि आवश्यक रहेको दाबी गरे पनि, आलोचकहरू यसलाई भण्डारीको सम्भावित उदय रोक्न खोजिएको सोझो संकेत मानिरहेका छन्। कतिपय एमाले कार्यकर्ताहरू भित्रभित्रै असन्तुष्ट छन्, उनीहरूले पार्टी नेतृत्वलाई आन्तरिक लोकतन्त्र कमजोर बनाएको आरोप लगाएका छन्।
यता, चीनको भूमिकामाथि पनि चर्को प्रश्न उठेको छ। भण्डारीको चीन भ्रमण, चीनको कूटनीतिक सक्रियता र नेपालका कम्युनिष्ट दललाई एकीकृत गर्ने प्रयासबीचको सम्बन्धलाई लिएर राजनीतिक विश्लेषकहरू नेपालमाथि चीनको ‘पावर गेम’ सक्रिय भएको टिप्पणी गर्छन्। कतिपयले नेपाली स्वाधीनता र राजनीतिक स्वतन्त्रता नै जोखिममा पर्ने तर्क गरेका छन्। यसैबीच, भारतले समेत पछिल्ला घटनाक्रमलाई नजिकबाट हेरिरहेको देखिन्छ।
सामान्य नागरिकका लागि यो विवाद राजनीतिक नेतृत्वको आन्तरिक शक्ति संघर्षमात्र होइन, देशको भविष्य, स्वाधीनता र छिमेकी शक्तिहरूको छायाँ युद्धसँग गाँसिएको विषय बनेको छ। बिद्या भण्डारीको समर्थकहरूले अझै हार मानेका छैनन्, उनीहरूका लागि यो संघर्ष नेपाली राजनीतिमा नयाँ मोड ल्याउने अवसरको रुपमा देखिन्छ। आगामी दिनमा एमाले भित्रको आन्तरिक सन्तुलन, चीन–भारतको चासो र नेपाली जनताको चेतना—यी सबैले मुलुकको सत्ता समीकरण कता मोडिन्छ भन्ने प्रश्न झनै चर्काउँदै लगेको छ।
