अफगानिस्तानको स्वास्थ्य क्षेत्र फेरि एकपटक गम्भीर संकटको केन्द्रमा पुगेको छ । विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन (डब्लुएचओ)ले बिहीबार सार्वजनिक गरेको तथ्याङ्कअनुसार चार करोड ६० लाख जनसङ्ख्यामा करिब दुई करोड २० लाख मानिसलाई तत्काल जीवनरक्षक सहायता आवश्यक छ । कमजोर संरचना, अपुरो बजेट र शरणार्थी फिर्तीको चापले स्वास्थ्य प्रणाली पतनको सङ्घारमा पुगेको चेतावनी दिइएको छ।

डब्लुएचओका अनुसार यो वर्ष एक करोड ६० लाखभन्दा बढी अफगानलाई आधारभूत उपचार, औषधि र जीवन बचाउने सेवा उपलब्ध गराउने लक्ष्य बनाइएको भए पनि आवश्यक कोषको केवल २४ प्रतिशत मात्रै जुटेको छ । यही आर्थिक सङ्कटका कारण हालसम्म ४२० भन्दा बढी स्वास्थ्य सुविधा बन्द भइसकेका छन्, जसले करिब ३० लाख मानिसलाई प्रत्यक्ष असर पारेको छ ।

सबैभन्दा बढी जोखिममा महिला, बालबालिका र पहिले नै कमजोर समुदाय परेका छन् । मातृ तथा शिशु स्वास्थ्य समस्या, व्यापक कुपोषण, दादुरा र पोलियो जस्ता रोगको पुनः प्रकोपले स्थिति थप जटिल भएको डब्लुएचओले औंल्याएको छ । स्वास्थ्य संकटसँगै मानसिक स्वास्थ्य समस्या पनि तीव्र रूपमा बढिरहेको तथ्याङ्कले देखाउँछ, जसले अफगान जनजीवनमा गहिरो प्रभाव पारेको छ ।

यसैबीच, ठूलो संख्यामा अफगान शरणार्थीहरू फिर्ता भइरहेकोले संकट थप गहिरिँदै छ । सन् २०२५ भित्र मात्रै पाकिस्तानबाट १० लाखभन्दा बढी र इरानबाट करिब २० लाख मानिस फर्किने अनुमान गरिएको छ । हालसम्म आठ लाख ३६ हजारभन्दा बढी अफगान फर्किसकेका छन्, जसमा ९२ प्रतिशत इरानबाट आएका छन् ।

मानवीय आपतकाल चर्किँदा डब्लुएचओले अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई तत्काल सहयोग विस्तार गर्न आग्रह गरेको छ । संस्थाले चेतावनी दिएको छ-समयमै हस्तक्षेप भएन भने लाखौँ अफगान नागरिक रोग, भोकमरी र उपचार अभावका कारण रोक्न सकिने मृत्युको सामना गर्न बाध्य हुनेछन् । यो संकटले अन्तर्राष्ट्रिय सहयोग र सहानुभूतिको आवश्यकता कति तात्कालिक र अनिवार्य छ भन्ने कुरालाई पुनः उजागर गरिरहेको छ ।