जुम्लाको चन्दननाथ माध्यमिक विद्यालयले अङ्ग्रेजी माध्यममा अध्ययनरत विद्यार्थीमध्ये ९५ प्रतिशतलाई अर्धवार्षिक परीक्षामा सहभागी हुन रोकिएको छ । विद्यालयले शुल्क नतिर्ने विद्यार्थीलाई असोज १ गतेदेखि जारी परीक्षामा बस्न नदिएको हो । नेपाली माध्यमका विद्यार्थी भने निर्धारित तालिकाअनुसार परीक्षा दिइरहेका छन् ।

विद्यालयका प्रधानाध्यापक टङ्क महतका अनुसार अङ्ग्रेजी माध्यममा कक्षा ६ देखि १० सम्म करिब ६ सय विद्यार्थी अध्ययनरत छन् । तीमध्ये करिब पाँच प्रतिशतले मात्र शुल्क बुझाएपछि बाँकीलाई परीक्षा दिन रोकिएको हो । उहाँले एक महिनाअघि नै विद्यार्थी र अभिभावकलाई शुल्क बुझाउन ताकेता गरिएको तर अटेरी भएपछि यस्तो कदम चाल्नुपरेको बताए । महतका अनुसार अङ्ग्रेजी माध्यममा निजी स्रोतबाट शिक्षक नियुक्त गर्नुपर्ने भएकाले त्यसको सुविधा दिन विद्यार्थीको शुल्क नै एक मात्र स्रोत हो ।

विद्यालयले गरेको निर्णयका कारण विद्यार्थीहरू मानसिक आघातमा परेको देखिन्छ । अङ्ग्रेजी माध्यम कक्षा ७ मा अध्ययनरत शिवलक्ष्मी सुनार र कान्तिका सुनारले अरू साथीहरू परीक्षा दिइरहँदा आफूहरूलाई घर फर्कन बाध्य पारिएको अनुभव सुनाए । उनीहरूको भनाइमा परीक्षाबाट रोकिँदा ठूलो अन्याय भएको छ ।

तर स्थानीय तहले विद्यालयको कदमलाई अवैधानिक बताएको छ । चन्दननाथ नगरपालिका शिक्षा, युवा तथा खेलकुद शाखा प्रमुख खडानन्द चौलागाईंले सामुदायिक विद्यालयले कुनै पनि किसिमको शुल्क लिन नपाउने स्पष्ट व्यवस्था भएको उल्लेख गर्दै, “विद्यार्थीले रसिदसहित निवेदन दिएको खण्डमा कारबाही हुन्छ,” भने । शिक्षा नियमावली २०५९ अनुसार सामुदायिक विद्यालयले भर्ना, सहयोग वा अन्य कुनै नाममा शुल्क लिन निषेध छ ।

यो विवादले सामुदायिक विद्यालयमा अङ्ग्रेजी माध्यम सञ्चालनको संरचनागत चुनौतीलाई पुनः सतहमा ल्याएको छ । अभिभावकले शुल्कबारे प्रश्न उठाउँदा र विद्यालयले निजी स्रोतका शिक्षकलाई तलब दिन विद्यार्थीको शुल्कमा निर्भर रहँदा असन्तुलन बढ्दै गएको देखिन्छ । अब केन्द्रीय तथा स्थानीय निकायले यसप्रकारको व्यवस्थालाई दीर्घकालीन समाधानतर्फ लैजाने कि असमान व्यवहारका घटनाहरू दोहोरिरहने भन्ने प्रश्न खुलेको छ ।