हिन्दू परम्परामा सोमबारलाई भगवान शिवको दिन मानिने भएकाले भक्तजनहरू उपवास बसेर वा नित्यपूजामा संलग्न भएर शिवलिङ्गमा जल, दूध र बेलपत्र चढाइरहेका छन्।

“सोमबारको ब्रतलाई सोल्ह सोमबार वा सोमवार व्रत भन्ने चलन छ, जसलाई धार्मिक मात्र नभई सामाजिक दृष्टिले पनि महत्त्वपूर्ण मानिन्छ,” संस्कृतिविद् भन्छन्। उनको भनाइमा शिवपूजाले अनुशासन, करुणा र सत्यलाई आत्मसात् गर्ने अभ्यासलाई बल पुर्‍याउँछ।

पारिवारिक सन्दर्भमा पनि सोमबारको शिवपूजालाई विशेष स्थान दिइन्छ। अविवाहित युवतीहरूले मनपर्ने जीवनसाथी पाइने विश्वासका साथ सोमबार व्रत बस्ने परम्परा अझै जीवित छ भने विवाहित दम्पतीले पारिवारिक स्थायित्व र सुख–शान्तिका लागि यो दिन उपवास गर्ने गरेका छन्। धार्मिक ग्रन्थ र आचार्यहरूले सोमबारको व्रतलाई मानसिक शान्ति र स्वास्थ्यसँग पनि जोडेर व्याख्या गरेका छन्, जहाँ चन्द्रमा अर्थात् “सोम” लाई मनसँग सम्बन्धित ग्रह मानिन्छ र शिवपूजाले त्यसका दोष न्यून गर्ने विश्वास गरिन्छ।

भगवान शिवलाई भक्तहरूले करुणामय, सहज र शीघ्र प्रसन्न हुने देवता मानेका छन्। यही विश्वासले सोमबारलाई केवल आस्था होइन, सामाजिक एकता र व्यक्तिगत अनुशासनसँग जोडिएको दिन बनाएको छ। काठमाडौंदेखि ग्रामीण गाउँसम्म आज शिवमन्दिरहरूमा देखिने भीडले यो परम्पराले अझै पनि नेपाली समाजमा गहिरो जरा गाडेको प्रस्ट संकेत दिएको छ।

यस्तो धार्मिक अभ्यासले आधुनिक जीवनमा कतिसम्म प्रभावकारी भूमिका खेल्छ भन्ने बहस खुलेको भए पनि, सोमबारको शिवपूजामा देखिने आस्था र निरन्तरता भने नेपाली सांस्कृतिक पहिचानलाई समयसँगै बलियो बनाउँदै लैजान्छ।