शुक्रबार सन्तोषी माताको व्रतमा भक्तजनले अमिलो परिकार त्यागी चना र गुड अर्पण गर्दै पूजा–आराधना गर्ने चलन आज पनि पालना भइरहेको धार्मिक परम्परा छ।

परम्पराअनुसार विधि बिहान स्नान–शुद्धताबाट सुरु हुन्छ, सेतो वा हलुका वस्त्र लगाइन्छ र दिनभरको व्रत प्रारम्भ गरिन्छ; अन्न नखाई फल, चना वा प्रसाद ग्रहण गरिने प्रथालाई व्रतधारकहरूले निरन्तरता दिन्छन्।

घरको देवालय वा मन्दिरमा सन्तोषी माताको चित्र ढोगी कलश, दीयो, धूप, अक्षता र फूलसहित पूजा गर्ने प्रक्रिया स्थापित छ भन्ने जानकारी पुजापद्धतिमा उल्लेख छ। पूजा सकेपछि सन्तोषी माताको व्रतकथा श्रवण/पाठ र आरती गर्ने, अनि चना–गुडको प्रसाद बाँड्ने अभ्यास पनि विधिमै समावेश छ भन्ने विवरण व्रतविधिमा पाइन्छ।

पूजा गर्दा खट्टा (अमिलो) परिकार—जस्तै दही, नीम्बू वा अचार—नप्रयोग गर्ने प्रतिबन्ध कडाइका साथ कायम छ भन्ने नियम स्वयं व्रतनिर्देशनले स्पष्ट गर्छ। सन्तोषी माताको अर्थ र महिमाबारे धार्मिक व्याख्याले उहाँलाई “सन्तोष” र “धैर्य” को प्रतीकका रूपमा चिनाउँछ; परिवारभित्रका कलह, असन्तोष र आर्थिक कठिनाइ शान्त पार्ने आस्थासहित यो व्रत बसेको जनविश्वास रहेको उल्लेख ग्रन्थीय परम्परामा भेटिन्छ।

पुराण–कथामा १६ लगातार शुक्रबार व्रत बस्दा ठूलो मनोकामना सिद्ध हुने कथनरीति छ; यो विश्वास व्रतकथामा वर्णित भए पनि परिणामव्याप्ति व्यक्तिगत आस्थासँग सम्बन्धित रहेको धार्मिक स्रोतहरूले नै सीमिततासहित स्वीकार गर्छन्।