त्रासदीपूर्ण उडान: सौर्य एयरलाइन्सको दुर्घटना र नेपालमा उड्डयन सुरक्षा प्रश्न
दुर्घटना विवरण
९ साउन, काठमाडौं - त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट पोखराका लागि उडेको सौर्य एयरलाइन्सको जहाज धावनमार्ग छाड्नासाथ बुधबार बिहान भयानक दुर्घटनामा पर्यो। विमान उड्नेबित्तिकै दाहिनेतिर मोडिन गइ रनवेको पूर्वतिर दुर्घटनाग्रस्त भयो। यस दुर्घटनामा क्याप्टेन मनिषरत्न शाक्यबाहेक सबै १८ जनाको मृत्यु भयो। शाक्यलाई जीवितै उद्धार गरी अस्पताल लगियो।
नेपालमा बारम्बार हवाई दुर्घटनाहरू हुने र युरोपियन यूनियनले नेपाललाई कालोसूचीमा राखेकोले देशको उड्डयन सुरक्षामा चुनौती थपिएको छ। विज्ञहरूले नेपालका उड्डयन सुरक्षा मापदण्डमा सुधार ल्याउनुपर्ने आवश्यकता औंल्याएका छन्।
जहाजले त्रिभुवन विमानस्थलको 'जिरोटु' (कोटेश्वरपट्टि) बाट 'टुजिरो' (बौद्धपट्टि) सम्म धावनमार्गमा कुदेर उडान भरेको थियो। उडान भरेको केही सेकेन्डमै जहाज अनियन्त्रित भयो र धावनमार्गको दायाँतिर मोडिन गइ दुर्घटनाग्रस्त भयो।
उद्धार प्रयास
विमान दुई टुक्रा भएको अवस्थामा, क्याप्टेन शाक्यलाई ककपिटको नजिकैको कन्टेनरबाट उद्धार गरिएको थियो। प्रहरीले सार्वजनिक गरेको तस्बिरमा उनको अनुहार रगतपच्छे देखिन्छ। उनी निसासिएको अवस्थामा थिए, तर एअरशील्ड खुलेको हुँदा झ्याल फोडेर उनलाई बाहिर निकालिएको थियो।
चिकित्सा स्थिति
क्याप्टेन शाक्यको उपचार सिनामङ्गलस्थित काठमाण्डू मेडिकल कलेज शिक्षण अस्पतालमा भइरहेको छ। डा. मीना थापाका अनुसार क्याप्टेन शाक्यको टाउको र अनुहारमा चोट लागेको छ। उनको ढाडको हड्डी भाँचिएको छ, जसको शल्यक्रिया दुई-तीन दिनमा गर्ने योजना छ। उनको अवस्था खतरामुक्त देखिए पनि पूर्ण रूपमा ग्यारेन्टी गर्न सकिने अवस्था छैन। टाउकोको चोटको असर पछि देखिन सक्ने भएकाले उनलाई ४८ घण्टा न्यूरो आईसीयूमा राख्ने निर्णय भएको छ।
सरकारको प्रतिक्रिया
प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली अस्पतालमा क्याप्टेन शाक्यलाई भेट्न पुगेका थिए। शल्यक्रिया कक्षमा लैजाँदै गर्दा शाक्यले दाहिने हात उठाएर सबैलाई अभिवादन गरे। प्रधानमन्त्रीको उपस्थितिमा अधिकारीहरूले दुर्घटनाबारे जानकारी दिएका थिए।
मन्त्रिपरिषद्को निर्णय
मन्त्रिपरिषद्ले नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका पूर्वमहानिर्देशक रतीशचन्द्रलाल सुमनको नेतृत्वमा छानबिन आयोग गठन गरेको छ। आयोगलाई ४५ दिनभित्र प्रतिवेदन बुझाउने जिम्मेवारी दिइएको छ। आयोगमा नेपाल एयरलाइन्सका क्याप्टेन, श्री एयरलाइन्सका इन्जिनियर, पुल्चोक इन्जिनियरिङ क्याम्पसका सहप्राध्यापक, र पर्यटन मन्त्रालयका प्राविधिक अधिकृतलाई सदस्य बनाइएको छ।
दुर्घटनाको अनुसन्धान
मन्त्री बद्रीप्रसाद पाण्डेले दुर्घटनाको कारण भन्न नसकिने बताए। प्राविधिकहरूले जहाज सुरक्षित रहेको र 'सी चेक'को लागि उडान गरिएको थियो। यद्यपि, दुर्घटनामा परेका यात्रुहरूमा कसरी असम्बन्धित प्राविधिक व्यक्तिहरू पनि परे भन्ने प्रश्न उठेको छ।
विमानको इतिहास
यो विमान मोन्ट्रिओलमा २१ वर्षअघि निर्माण भएको थियो र सन् २०१७ मा सौर्य एअरलाइन्सलाई हस्तान्तरण गरिएको थियो। सौर्य एअरलाइन्सको यो जहाज न नियमित उडान तालिका अनुसार यात्रु बोकेको थियो, न चार्टर उडान। प्राविधिक परीक्षणका लागि विमान पोखरा जान लागेको थियो। त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलका प्रवक्ता सुभाष झाका अनुसार, 'सी-चेक' हर १८ देखि २४ महिनामा विमानको विस्तृत निरीक्षण गर्ने प्रक्रिया हो, जसमा विमानको संरचना, प्रणाली, र पार्टपुर्जाहरूको जाँच गरिन्छ।
उड्डयन सुरक्षा सम्बन्धी प्रश्नहरू
क्याप्टेन शाक्यले पहिले पनि उडिरहेको विमानको ढोका खोल्न नसकिने प्राविधिक जानकारी दिएका थिए। उनले प्रेसराइज्ड एअरक्राफ्टमा उचाइमा अक्सिजनको कमीका कारण ढोका खोल्न सम्भव नहुने बताएका थिए। विशेष गरी १०,००० वा १२,००० फिटभन्दा माथि पुगेपछि जहाजलाई चापमा राखेर ८,००० फिटको क्याबिन एल्टिट्यूड मेन्टेन गरिन्छ। विमान ३०,००० वा ४०,००० फिटसम्म उड्न सक्छ, त्यसैले उच्च दबावको विरुद्ध ढोका खोल्न असम्भव हुन्छ।
दुर्घटनाको कारणहरू र असम्बन्धित व्यक्तिहरूको उपस्थिति
विमानमा चालक दलका सदस्यसहित प्राविधिक परीक्षण गर्ने कर्मचारी र परिवारका सदस्यहरू थिए। फेरी फ्लाइटमा चालक दल र इन्जिनियर वा प्राविधिक कर्मचारी बाहेक अरू यात्रु लान पाइँदैन। यस दुर्घटनामा असम्बन्धित व्यक्तिहरूको उपस्थिति भएकोले उड्डयन नियमको उल्लंघन भएको छ।
उड्डयन विज्ञहरूको धारणा
उड्डयन विज्ञहरूले नेपालमा बारम्बार हवाई दुर्घटनाहरू हुने र युरोपियन यूनियनले नेपाललाई कालोसूचीमा राखेकोले देशको उड्डयन सुरक्षामा चुनौती थपिएको बताएका छन्। मर्मत गर्न जाने जहाजमा प्राविधिक बाहेक अरू कोही पनि सवार हुन पाउँदैन।
उड्डयन नियामकको भूमिका
उड्डयन विज्ञहरूका अनुसार मर्मत गर्न लगिने जहाजमा को–को जाँदैछन् भनेर नियामकले एकपल्ट 'चेक' गर्नुपर्थ्यो। ध्यान दिएको भए पनि दुर्घटना टर्थेन, तर यति ठूलो मानवीय क्षति हुने थिएन।
सरकारको संवेदना
सरकारले दुर्घटनाबाट स्तब्ध भएको जनाउँदै मृतकका परिवारप्रति समवेदना प्रकट गरेको छ र बिहीवार देशभर आधा झण्डा झुकाउने निर्णय लिएको छ। साथै, घाइते विमान चालक मनीषरत्न शाक्यको शीघ्र स्वास्थ्य लाभको कामना गरिएको छ।
सौर्य एअरलाइन्सको यो दुखद दुर्घटना नेपालको हवाई सुरक्षा सम्बन्धी गम्भीर चिन्ताहरूलाई फेरि सतहमा ल्याएको छ। दुर्घटनामा परेका १८ जनाको मृत्युले देशभरि नै शोकको वातावरण छाएको छ, र यसबाट भविष्यमा यस्ता घटनाहरूको पुनरावृत्ति रोक्न सरकार र उड्डयन प्राधिकरणले थप सचेत हुनुपर्ने देखिन्छ।
