काठमाडौं महानगरपालिकाले केही महिनाअघि बालबालिकासम्बन्धी कामका लागि इन्टर्न विद्यार्थीहरू छनोट गरेको थियो। ती इन्टर्नहरूले बाल अधिकार, बाल संरक्षण, र बाल श्रमका क्षेत्रमा काम गरेका थिए। वैशाखमा एक टोलीले धुम्रबराह माध्यमिक विद्यालयमा बाल संरक्षण शिक्षकको सिफारिसमा पाँच विद्यार्थीको नाम टिप्यो, जसमा कक्षा ७ मा पढ्ने एक १४ वर्षीया बालिकाले आफ्नो घरधनी रेखा कुमारी शर्माबाट ६ वर्षदेखि पाइपले पिट्ने, धम्की दिने, र घरको काम गर्न बाध्य पार्ने गरेको खुलासा गरिन्। यस घटनाले प्रहरी र महानगरको बाल उद्धार टोलीलाई सक्रिय बनायो, र बालिकालाई अस्थायी संरक्षण गृहमा पठाइयो। बालिकाका बाबुले महानगरविरुद्ध बन्दी प्रत्यक्षीकरणको मुद्दा दायर गरे पनि सर्वोच्च अदालतले त्यो रिट खारेज गर्दै बालिकाको पालनपोषण महानगरपालिकाले गर्न आदेश दियो। सांसद शर्मालाई बालबालिका सम्बन्धी ऐन अन्तर्गत दास बनाउने कसुरमा प्रहरीले जाहेरी दर्ता गरे पनि अदालतले पक्राउ नगर्न आदेश दिएपछि अनुसन्धान रोकियो। मेयर बालेन शाहले अनुसन्धान अघि नबढेकोमा प्रहरीको आलोचना गर्दै मुद्दालाई अघि बढाउन प्रयास गरिरहेका छन्।

यसैबीच, बालेन र एमाले नेता कार्यकर्ताहरूबीच फेसबुकमा विवाद चलिरहेका बेला बालेनका समर्थकहरूले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको फेसबुक पेजलाई ‘अनफलो’ गर्न थालेका छन्। मंगलबार बेलुकीबाट सुरु भएको यो अनफलो अभियान बिहीबार बिहानसम्म जारी थियो। आइतबार साँझ मेयर बालेन्द्र शाहले एमाले सांसद रेखा कुमारी शर्माले बालश्रम शोषण गरेको तर कारबाही नगरेको भनी लेखेको स्ट्याटसपछि यो विवाद सुरु भएको थियो। बालेनले मंगलबार आफ्नो स्ट्याटस हटाइएको आरोप लगाउँदै अर्को पोस्ट गर्दै सरकारलाई दोषी समात्न चुनौती दिएका थिए। यसपछि बालेन समर्थकहरूले ओलीलाई फेसबुकमा अनफलो गर्ने अभियान चलाए, जसका कारण ओलीको फेसबुक फलोअर बिहीबार बिहान ६ लाख ६३ हजारबाट घटेर ५ लाख ८८ हजारमा पुगेको थियो।

यही प्रकरणलाई लिएर थरीथरीका विश्लेषणहरू हुन थालेका छन्। बालेनले अब राष्ट्रिय राजनीतिमा हस्तक्षेप गर्न लागेको बताइन्छ। बाबुराम भट्टराई र रवि लामिछानेजस्तै अब नयाँ पार्टी दर्ता हुने सम्भावना छ। तर, प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीविरुद्ध यसरी खनिनु बालेनको बालापन हो भन्ने कतिपयको बुझाइ छ। एक एमाले कार्यकर्ताका अनुसार, बालेन अत्यधिक चर्चामा आउन चाहन्छन्, र जनताको ध्यानको खोजीमा हुन्छन्। उनी आफ्नो व्यवहार, भावनाहरू, तथा कार्यहरूमा नाटकीय र अतिरञ्जित ढंगले प्रस्तुत गर्छन्। यसलाई Histrionic Personality Disorder (HPD) भनिन्छ र नेपालीमा "नाटकीय व्यक्तित्व विकार" भन्न सकिन्छ। उनी कहिले सडक विभागको गेटमा फोहोर थुपार्छन्, कहिले माओवादी मुख्यालयमा फोहोरको गाडी पठाउँछन्, जनताको घरमा डोजरले हान्न लगाउँछन् त कहिले सिंहदरबार नै जलाउने धम्की दिन्छन्, कहिले काठमाडौँ जिल्ला अदालतको बारेमा विवादास्पद अभिव्यक्ति दिन्छन्।

HPD भएका व्यक्तिहरूमा निम्न लक्षणहरू देखिन सक्छन्:

1. ध्यान आकर्षित गर्नका लागि अत्यधिक प्रयास गर्ने।
2. भावनाहरूलाई अतिरञ्जित रूपमा प्रस्तुत गर्ने।
3. आफ्नो भलाइको लागि अरू मानिसहरूसँगको सम्बन्धलाई प्रयोग गर्ने।
4. आकस्मिक निर्णयहरू लिने।
5. सधैं नयाँ अनुभवहरू खोज्ने र द्रुत रूपमा रुचि परिवर्तन गर्ने।

यी लक्षण बालेनमा पनि देखिन्छन्। चर्चा कम भयो कि केही न केही अतिरञ्जना सिर्जना भइहाल्छ। प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको फेसबुक पेजलाई ‘अनफलो’ अभियानलाई पनि यसै रूपमा एमालेजनले लिएका छन्।

यहाँ केही कारणहरू छन् किन प्रधानमन्त्री (PM) विरुद्धको "अनफलो" अभियानलाई अव्यावहारिक र निरर्थक मान्न सकिन्छ:

१. प्रतीकात्मक प्रभाव मात्र: प्रधानमन्त्रीलाई सामाजिक सञ्जालमा अनफलो गर्नुले शासन वा नीतिगत निर्णयमा कुनै वास्तविक प्रभाव पार्दैन। यो एउटा प्रतीकात्मक कदम मात्र हो, जसले राजनीतिक परिणामहरूलाई असर गर्दैन।

२. प्रत्यक्ष राजनीतिक परिवर्तन छैन: यो अभियानले वास्तविक राजनीतिक परिवर्तन वा सुधारमा योगदान गर्दैन। यो व्यावहारिक कार्यभन्दा सामाजिक सञ्जालको उपस्थितिमा केन्द्रित छ।

३. ऊर्जाको गलत प्रयोग: भ्रष्टाचार, बेरोजगारी वा कमजोर शासनजस्ता ठोस मुद्दाहरू समाधान गर्नुभन्दा मानिसहरू यस्तो सतही कार्यमा केन्द्रित छन्, जसले मूल समस्याहरू समाधान गर्दैन।

४. मतदाता समर्थनमा असर गर्दैन: सामाजिक सञ्जालमा फलो गर्ने कुरा सधैं वास्तविक राजनीतिक समर्थनमा परिणत हुँदैन। प्रधानमन्त्रीका मतदाता आधार र पार्टी समर्थकहरू सामाजिक सञ्जाल प्रवृत्तिबाट प्रभावित हुने सम्भावना कम छ।

५. वास्तविक मुद्दाबाट ध्यान हटाउँछ: यो अभियान तत्काल ध्यान र जनसहभागिताको खाँचो भएका महत्त्वपूर्ण राजनीतिक र सामाजिक मुद्दाहरूबाट ध्यान हटाउँछ।

६. प्रधानमन्त्रीको प्रभाव सामाजिक सञ्जालभन्दा पर छ: कुनै पनि नेताको शक्ति र प्रभाव सामाजिक सञ्जालको फलोअर्समा निर्भर हुँदैन। अनफलो गर्दा उनको अधिकार वा राजनीतिक नियन्त्रण कम हुँदैन।

७. ध्रुवीकरण गर्ने कदम: यस्ता अभियानहरूले राजनीतिक विभाजनलाई अझै गहिरो बनाउन सक्छ, जसले रचनात्मक संवाद गर्न वा महत्त्वपूर्ण मुद्दाहरूमा समाधान खोज्न कठिन बनाउँछ।

८. अस्थायी प्रभाव: सामाजिक सञ्जालका प्रवृत्तिहरू प्रायः छोटो समयका लागि हुन्छन्, र प्रधानमन्त्रीलाई अनफलो गर्ने प्रभाव छिट्टै हराउने सम्भावना छ, जसले दिगो परिवर्तनको नेतृत्व गर्दैन।

९. नीतिभन्दा लोकप्रियतामा ध्यान केन्द्रित: यो अभियानले प्रधानमन्त्रीका नीतिहरू, शासन वा निर्णय क्षमताको मूल्यांकन गर्नेभन्दा व्यक्तिगत लोकप्रियतामा ध्यान केन्द्रित गर्छ।

१०. राजनीतिक रूपमा उल्टो असर: यो अभियानले प्रधानमन्त्रीका समर्थकहरूलाई उत्साहित गर्न सक्छ, जसले यसलाई अन्यायपूर्ण आक्रमणको रूपमा लिइरहेका छन्, जसले नेताप्रतिको वफादारीलाई अझ बढाउन सक्छ।

११. प्रधानमन्त्री पदको अपमान: यो अभियान प्रधानमन्त्री पदको अपमान हो। बालेनको फेसबुक स्ट्याटस हटाउन प्रधानमन्त्रीसँग समय छैन, न त त्यसमा उनको कुनै शक्ति छ। फेसबुकमा न उनी कार्यरत छन्, न त्यहाँ उनको लगानी छ। एक एमाले कार्यकर्ताका अनुसार, प्रधानमन्त्रीले मार्क जुकरबर्गलाई फोन गरेर, 'जुकरबर्गजी, बालेनको स्ट्याटस मलाई मन परेन, हटाइदिनु पर्‍यो' भनेका त पक्कै छैनन् होला।

काठमाडौं महानगरपालिकामा मेयर भएपछि उनले अवैध संरचनाहरू हटाउन थालेको बुलडोजर अभियानले अहिले पनि आलोचना पाइरहेको छ, जसमा घर तथा साना व्यवसायहरू ध्वस्त पारिँदा उनका कदमहरूलाई अत्यधिक कठोर मानिन्छ। फोहोर व्यवस्थापनको समस्यामा सरकारलाई दोष दिँदै माओवादी पार्टी कार्यालय अगाडि फोहोर फाल्ने उनको कदमले राजनीतिक रंग लिन्छ। त्यस्तै, सडक विभागसँगको झगडामा उनले विभागको गेटमा फोहोर थुपारेर विरोध जनाएका छन्। सिंहदरबार जलाउने धम्की दिएर उनी थप विवादमा आउँछन्। बालश्रम शोषणमा सांसद रेखा शर्माको नाम जोडिएपछि बालेनले प्रहरी र न्यायालयलाई आलोचना गर्दै सरकारविरुद्ध कडा अडान लिएका छन्, जसले उनलाई थप विवादमा ल्याउँछ। साथै, सामाजिक सञ्जालमा उनका पोस्टहरू हटाइएको आरोपले प्रधानमन्त्रीविरुद्ध अनफलो अभियान सुरु भएको छ, जसले राजनीतिक माहोललाई तातेको छ। उनका केही सांस्कृतिक निर्णयहरूलाई परम्परागत मूल्यमा आघात पुर्याउने भनेर आलोचना भइरहेको छ। यस्ता घटनाहरूले बालेनलाई साहसी तर विवादास्पद नेताको रूपमा चित्रण गरिरहेका छन्।

बालेन्द्र शाह