चीनद्वारा समर्थित १८० किलोमिटर लामो फनान टेको नहर, मेकङ नदीलाई क्याम्बोडियाको केप प्रान्तसँग जोड्ने एक महत्वाकांक्षी परियोजना हो। १.७ अर्ब अमेरिकी डलर लागत अनुमान गरिएको यो नहरले राजधानी फनोम पेन्हलाई समुद्रसँग जोड्नेछ र क्याम्बोडियालाई विश्व बजारमा सीधा निर्यात गर्न सक्षम बनाउनेछ।

तर, यो परियोजना सुरुदेखि नै विवादमा छ। चीनको सहयोगमा बनिरहेको यस नहरले क्याम्बोडियालाई आर्थिक लाभ पुर्‍याउने चर्चा भए पनि छिमेकी देशहरू, विशेष गरी भियतनाम, यसबाट हुन सक्ने जल सुरक्षा समस्याबारे चिन्तित छन्। मेकङ डेल्टामा यसले पानीको बहावमा नकारात्मक असर पार्न सक्ने भएकाले भियतनामले आपत्ति जनाएको छ।

यो नहर निर्माण चीनको बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभको हिस्सा हो, जसअन्तर्गत चीनले पूर्वाधार परियोजनाहरूमा लगानी गरी दक्षिणपूर्वी एसियामा आफ्नो प्रभुत्व विस्तार गर्न खोजिरहेको छ। तर, यो परियोजना क्याम्बोडियाको स्वायत्ततामा प्रश्न उठाउने गरी चीनको रणनीतिक स्वार्थको संकेत पनि मानिएको छ।

फनान टेको नहरको आर्थिक व्यवहार्यता र यसको दीर्घकालीन वातावरणीय प्रभावमाथि पनि प्रश्न उठेको छ। धेरै लगानीकर्ताहरूले परियोजनामा रुचि नदेखाएको र चीनले यसको वित्तीय प्रतिबद्धता अझै निश्चित नगरेको समाचार सार्वजनिक भएका छन्।

सैनिक पहुँचको सम्भावित प्रयोगका कारण अमेरिका र भियतनामले पनि चासो व्यक्त गरेका छन्। क्याम्बोडियाको रीम नौसैनिक आधारको उन्नयनमा चीनको संलग्नताले यस क्षेत्रमा थप रणनीतिक तनाव निम्त्याएको छ।

पर्यावरणीय प्रभाव, सामाजिक विस्थापन र क्षेत्रीय तनावका कारण यो परियोजना केवल क्याम्बोडिया र चीनका लागि मात्र नभई सम्पूर्ण दक्षिणपूर्वी एसियाका लागि विवादास्पद बन्न पुगेको छ। चीनले यो परियोजनालाई प्रगतिमा रहेको भने पनि क्याम्बोडियाको स्वायत्तता र क्षेत्रीय स्थिरताका लागि यसले दीर्घकालीन जोखिम निम्त्याउन सक्छ।