भारतको कूटनीतिक आक्रमण: मौरिससदेखि युरोपसम्म मोदीको वैश्विक उपस्थितिः ‘विश्वसाथी भारत’ को नयाँ स्वरूप
पछिल्ला दुई हप्तामा प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको कूटनीतिक सक्रियता अत्यधिक उच्च गतिमा देखिएको छ। मौरिसस, कतार र युरोपका नेताहरूसँग भएका श्रृंखलाबद्ध उच्चस्तरीय वार्ताले भारतको विश्वसामुन्ने भूमिका अझ स्पष्ट बनाएको छ। विशेषज्ञहरूका अनुसार यो रणनीतिक पहल “विश्वसाथी भारत” (Global Partner India) नीति अन्तर्गतको नयाँ चरण हो।
मौरिससमा विकास साझेदारी
भारत र मौरिससबीच हालै सम्पन्न सम्झौतामा भारतले ६८० मिलियन अमेरिकी डलर बराबरको विकास सहायता प्याकेज घोषणा गरेको छ। यसमा बन्दरगाह, हरित ऊर्जा, शिक्षा र डिजिटल प्रशासन प्रणालीमा लगानीका परियोजना समावेश छन्। प्रधानमन्त्री मोदीले मौरिससका प्रधानमन्त्री नवीन रामगुलामसँगको संयुक्त पत्रकार सम्मेलनमा भने, “हाम्रो सम्बन्ध केवल साझेदारी होइन, साझा परिवारको सम्बन्ध हो। हामी सागर, संस्कृति र मूल्यहरूले जोडिएका हौं।”
मौरिससले भारतको नेतृत्वमा “साउथ–साउथ सहकार्य” लाई नयाँ दिशा दिने विश्वास व्यक्त गरेको छ। भारतीय अधिकारीहरूको भनाइमा, यो सहयोग हिन्द–प्रशान्त क्षेत्रमा चीनको आर्थिक प्रभावलाई सन्तुलन गर्न महत्त्वपूर्ण रणनीतिक कदम हो।
कतारसँग ऊर्जा र श्रम समझदारी
कतारका अमिरसँग प्रधानमन्त्री मोदीको टेलिफोन वार्तामा ऊर्जा आपूर्ति र श्रम सम्बन्धी विषयमा दीर्घकालीन सहकार्यका समझदारीहरू तय भएका छन्। वार्तामा कतारले भारतीय कामदारहरूको अधिकार र सुरक्षाका विषयमा सहयोग पुर्याउने प्रतिबद्धता जनाएको छ। भारतको विदेश मन्त्रालयले यस वार्तालाई “ऊर्जा–कूटनीतिक सहकार्यको नयाँ आयाम” भनेको छ।
युरोपसँग सामरिक र व्यापारिक संवाद
भारतले युरोपेली आयोगकी अध्यक्ष उर्सुला भोन डेर लायन र युरोपेली परिषद्का अध्यक्ष एन्टोनियो कोस्टासँग संयुक्त टेलिफोन संवाद गर्दै ‘इन्डिया–युरोप पार्टनरशिप 2030’ को रूपरेखा तय गरेको छ। यस अन्तर्गत हरित प्रविधि, स्वच्छ ऊर्जा र डिजिटल अर्थतन्त्रमा सहकार्य विस्तार हुने बताइएको छ।
विदेश नीति विश्लेषक डा. आलोक शर्मा भन्छन्, “भारत अहिले क्षेत्रीय शक्ति मात्र होइन, विश्व व्यापार र जलवायु कूटनीतिमा नेतृत्वदायी राष्ट्र बन्न खोज्दैछ। सागर–कूटनीति र ऊर्जा–कूटनीति मिलाएर भारतले ‘ग्लोबल ब्रिज’को भूमिका खेल्ने प्रयास गरिरहेको छ।”
यसैबीच, वायन अफ एशिया शीर्षकमा प्रकाशित रिपोर्टले भारतको बढ्दो अन्तर्राष्ट्रिय विश्वसनीयता चीनको ‘बेल्ट एन्ड रोड’ रणनीतिको विकल्पका रूपमा स्थापित भइरहेको उल्लेख गरेको छ। मौरिससदेखि युरोपसम्म फैलिएको यो सक्रियता, भारतको “विकसित भारत 2047” दृष्टिकोणसँग पनि प्रत्यक्ष रूपमा जोडिएको छ।
अन्तर्राष्ट्रिय समीक्षकहरूका अनुसार, यो कूटनीतिक लहर केवल द्विपक्षीय सम्बन्धहरूमा सीमित छैन, बरु भारतको “विश्वसाथी राष्ट्र” बन्ने लक्ष्यतर्फको स्थायी यात्राको संकेत हो।
