अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले भेनेजुएलाविरुद्ध केन्द्रीय गुप्तचर एजेन्सी (सिआइए)लाई गोप्य कारबाहीका लागि अनुमति दिएको सङ्केत गरेपछि दक्षिण अमेरिकी राजनीति फेरि तनावपूर्ण बनेको छ। ट्रम्पले बुधबार पत्रकारहरूसँग कुरा गर्दै भेनेजुएलामा भूमिगत रूपमा रहेका “लागूऔषध कार्टेल” विरुद्ध स्थलीय सैन्य विकल्प विचाराधीन रहेको बताएका थिए। उनका अनुसार, समुद्रमा अमेरिकी सेनाले नियन्त्रण विस्तार गरिसकेकाले अब “भूमिगत विकल्प” का सम्भावना पनि हेरिँदैछ।

ट्रम्पको यो अभिव्यक्तिले भेनेजुएलाका वामपन्थी राष्ट्रपति निकोलस मदुरोले कडा प्रतिक्रिया जनाए। उनले अमेरिकी सिआइएको संलग्नतामा “कू प्रयास” भइरहेको आरोप लगाउँदै त्यसको घोर निन्दा गरे र क्यारिबियन क्षेत्रका सैनिकलाई व्यापक सैन्य अभ्यासका लागि आदेश दिए। मदुरोले भने, “हामी युद्धका लागि होइन, हाम्रो सार्वभौमिकता र जनताको सुरक्षा सुनिश्चित गर्न अभ्यास गरिरहेका छौँ।”

न्युयोर्क टाइम्सले प्रकाशित रिपोर्ट अनुसार ट्रम्प प्रशासनले भेनेजुएलामा मदुरोविरुद्ध गुप्त कारबाहीका लागि सिआइएलाई स्वीकृति दिएको उल्लेख गरेको थियो। सो विषयमा सोधिएको प्रश्नमा ट्रम्पले प्रत्यक्ष पुष्टि त गरेनन् तर भने, “मैले दुई कारणले अनुमति दिएको हुँ — मदुरोको शासन नार्को-आतङ्कवादी हो, र उसले कैदीहरूलाई मुक्त गरेर अमेरिका पठाएको छ।”

उनको यो टिप्पणी क्यारिबियन क्षेत्रमा हालै भएको नौसैनिक भिडन्तसँग पनि जोडिएको छ, जसमा कम्तीमा २७ जनाको मृत्यु भएको बताइएको छ। ट्रिनिडाड एन्ड टोबागोका अधिकारीहरूले मारिएका मध्ये दुई जना आफ्ना नागरिक हुन सक्ने भन्दै अनुसन्धान थालेका छन्। कोलम्बियाका राष्ट्रपति गुस्ताभो पेट्रोले सो आक्रमणमा आफ्ना नागरिक मरेकाको आशंका व्यक्त गर्दै संयुक्त राष्ट्रसंघलाई ट्रम्पविरुद्ध आपराधिक प्रक्रिया सुरु गर्न आग्रह गरेका छन्। कानुनी विश्लेषकहरूले अन्तर्राष्ट्रिय जल क्षेत्रमा बिना स्वीकृति घातक बल प्रयोग गर्नु “कानूनी दृष्टिले विवादास्पद” रहेको टिप्पणी गरेका छन्।

यसैबीच, वासिङ्टनले भेनेजुएलामाथिको सैन्य उपस्थिति लागूऔषध नियन्त्रणको नाममा भएको बताउँदै “शासन परिवर्तनको प्रयास होइन” भन्ने दाबी गरेको छ। तर ल्याटिन अमेरिकाका धेरै देशहरूले यसलाई भेनेजुएलाको सार्वभौमिकतामाथिको हस्तक्षेपको रूपमा व्याख्या गरेका छन्।

मदुरोले भेनेजुएलाको क्यारिबियन तटदेखि कोलम्बिया सिमानासम्म सेना, प्रहरी र नागरिक मिलिसियालाई परिचालन गर्दै आन्तरिक सुरक्षा सुदृढीकरणका आदेश दिएका छन्। उनले अस्पताल, विद्यालय, कारखाना र बजारजस्ता संवेदनशील क्षेत्रको सुरक्षा प्राथमिकतामा राख्न निर्देशन दिएका छन्।

ट्रम्पले भने मदुरोलाई “ड्रग कार्टेलको प्रमुख” भनेका छन्, जुन आरोप मादुरोले अस्वीकार गर्दै अमेरिकालाई आन्तरिक राजनीति हस्तक्षेप नगर्न चेतावनी दिएका छन्। यसअघि अमेरिकी न्याय मन्त्रालयले मादुरोलाई पक्राउ गर्न पाँच करोड डलरसम्मको इनाम घोषणा गरेको थियो।

गत हप्तामात्र भेनेजुएलाकी विपक्षी नेतृ मारिया कोरिना मचाडोलाई १२ वर्ष लामो शान्तिपूर्ण आन्दोलनको नेतृत्वका लागि नोबेल शान्ति पुरस्कार प्रदान गरिएको थियो, जसलाई उनले ट्रम्पलाई समर्पण गरेकी थिइन्। ट्रम्पले त्यसलाई “स्वतन्त्रताको जित” भन्दै खुलेर समर्थन व्यक्त गरेका थिए।

राजनीतिक विश्लेषकहरूका अनुसार यो घटनाक्रमले भेनेजुएलामा पुनः अमेरिकी हस्तक्षेप र शक्ति–राजनीतिक द्वन्द्वलाई बल दिएको छ। क्यारिबियनमा बढ्दो सैनिक उपस्थिति र आरोप–प्रत्यारोपबीच अब क्षेत्रीय स्थायित्वको दिशा वाशिङ्टन र काराकासबीचको आगामी कूटनीतिक व्यवहारले निर्धारण गर्ने देखिन्छ।