जापानद्वारा प्रशासित सेनकाकु द्वीपसमूह नजिक पुनः एकपटक चीनको तटीय प्रहरी (China Coast Guard) को ठूलो नौसैनिक संरचना प्रवेश गरेपछि पूर्वी चीन सागरको सुरक्षा वातावरण झनै जटिल बनेको छ। रोयटर्समा प्रकाशित रिपोर्टअनुसार चीनका बहु–जहाजी संरचनाले जापानी क्षेत्रीय पानीतर्फ उग्रगतिमा धकेलिँदा जापानी सुरक्षा निकाय उच्च सतर्क अवस्थामा पुगेका छन्। यस घटनाले केवल दुई देशबीचको विवाद मात्र होइन, समग्र इन्डो–प्यासेफिक क्षेत्रकै शक्ति–सन्तुलनमा असर पर्ने खतरा देखिएको छ।

जापानले चीनको कदमलाई अन्तर्राष्ट्रिय समुद्री कानुनविपरीत, उकसाउने स्वभावको, र “क्षेत्रीय स्थिरतासँग प्रत्यक्ष खेलवाड” गर्ने कार्यको रूपमा व्याख्या गरेको छ। टोक्योले चीनको तटीय प्रहरी जहाजहरू एकसाथ समूहमा सेनकाकु नजिक प्रवेश गर्नु केवल नियमित गस्ती होइन, रणनीतिक सन्देश दिन उद्देश्यपूर्ण रूपमा गरिएको कदम भएको चेतावनी दिएको छ। यता, चीनले भने जहाजहरू आफ्नो ‘नियमित गस्ती’ मा रहेका दाबी गर्दै सेनकाकुलाई ‘आफ्नै क्षेत्र’ बताउने पुरानो दाबी दोहोर्‍याएको छ।

विश्लेषकहरूले यो कदमलाई चीनको विस्तारवादी समुद्री रणनीति, शक्ति प्रदर्शन, र कूटनीतिक दबाबको संयोजनका रूपमा देखेका छन्। दक्षिण चीन सागरमै मात्र होइन, अब पूर्वी चीन सागरमा पनि उग्र गतिविधि बढाउँदै चीनले समग्र क्षेत्रीय सन्तुलन बिगार्ने प्रयास गरिरहेको विश्लेषण निरन्तर बाहिर आइरहेको छ। अमेरिकी सुरक्षाविद्हरूले पनि चीनको यस्तो कदमले जापान–अमेरिका सुरक्षा गठबन्धन सक्रिय हुने सम्भावना बढाउने, र ठूलो स्तरको सैन्य तनाव उत्पन्न हुने चेतावनी दिएका छन्।

यो घटना भारतका लागि पनि महत्वपूर्ण मानिन्छ, किनकि भारत–जापान रणनीतिक साझेदारी, इन्डो–प्यासेफिक सुरक्षा अवधारणा, र ‘मुक्त तथा खुला समुद्री मार्ग’ को साझा लक्ष्य प्रत्यक्ष रूपमा यस घटनाबाट प्रभावित हुन सक्छ। भारत, जापान, अमेरिका र अष्ट्रेलियाको ‘क्वाड’ साझेदारीको प्रमुख आधार नै समुद्री सुरक्षा र चीनको आक्रमकता रोक्ने सामूहिक दृष्टि हो। चीनको यस्ता निरन्तर उकसाउने गतिविधिले क्वाड देशहरूबीच सहकार्यलाई अझ सुदृढ बनाउने सम्भावना रहेको विश्लेषकहरूको ठहर छ।

चीनको कदमले जापानी जनभावना पनि उत्तेजित बनाएको छ। जापानमा राष्ट्रिय सुरक्षा, सैन्य क्षमता विस्तार, र संविधान संशोधनका विषयहरू पुनः तातिएका छन्। चीनद्वारा गरिएको यस्तो स्पष्ट घुसपैठले जापानलाई आन्तरिक रूपमा पनि कठोर सुरक्षा निर्णय लिन प्रेरित गर्ने संकेत विश्लेषकहरूले दिएका छन्।

पूर्वी चीन सागरमा बढ्दो उग्रता केवल दुई देशको विवाद मात्र होइन, विश्व व्यापारका मुख्य समुद्री मार्गहरू प्रभावित बनाउन सक्ने गम्भीर सुरक्षा चुनौती हो। यस्तो अवस्थामा चीनको निरन्तर आक्रामक उपस्थितिले भविष्यमा ठूलो कूटनीतिक तथा सैन्य टक्करको जोखिम झनै बढाएको छ।
 

जापान पूर्वी चीन सागर