चीनको उडान उद्योग विस्तार गर्ने दीर्घकालीन रणनीतिलाई भियतनामले हालै दिएको कठोर झड्काले ठूलो आघात पुर्‍याएको छ। भियतनामले चीनको COMAC कम्पनीद्वारा निर्मित C919 र ARJ21 जेटहरू खरिद नगर्ने निर्णय सार्वजनिक गरेपछि चीनको एविएसन कूटनीति र प्राविधिक विश्वसनीयताप्रति गम्भीर प्रश्न उठ्न थालेका छन्। Ceylon Wire News मा प्रकाशित रिपोर्टअनुसार भियतनामले यो निर्णय केवल प्राविधिक आधारमा मात्रै होइन, चीनको ‘अत्यधिक भू–राजनीतिक प्रभाव प्रयास’ को कारणले पनि गरेको हो।

भियतनाम, जसलाई चीनले आफ्ना क्षेत्रीय बजार लक्ष्यको रूपमा लामो समयदेखि हेर्दै आएको थियो, त्यही देशको स्पष्ट अस्वीकारले बीजिङको महत्वाकांक्षामा ठूला चिरा परेको छ। रिपोर्टका अनुसार COMAC को C919 जेट विश्वसनीयता, इन्जिन क्षमताबाट सुरक्षासम्बन्धी परीक्षणसम्मका धेरै स्तरमा अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिस्पर्धीहरू—विशेषतः Airbus A320 र Boeing 737—सँग प्रतिस्पर्धा गर्न असमर्थ रहेको देखिएको छ। भियतनामका एविएशन विशेषज्ञहरूले चाइनीज जेटहरूमा पुनः–पुनः देखिने प्राविधिक समस्या, विस्तारित आपूर्ति समय, र सुरक्षा प्रमाणिकरणमा ढिलाइ प्रमुख कारण रहेको बताएका छन्।

भू–राजनीतिक पक्षमा पनि भियतनामले स्पष्ट संकेत दिएको छ कि चीनसँग अत्यधिक निर्भरता कायम गर्नु राष्ट्रिय सुरक्षा र कूटनीतिक स्वतन्त्रताको दृष्टिले जोखिमपूर्ण हुन सक्छ। दक्षिण चीन सागरमा बढ्दो तनाव, चीनको आक्रामक विस्तारवादी नीति, र आर्थिक दबाब प्रयोग गर्ने प्रवृत्तिको दीर्घकालीन प्रभावलाई ध्यानमा राखेर भियतनामले विकल्प खोज्न थालेको विश्लेषकहरूको ठहर छ। यही कारण अन्य पश्चिमी तथा क्षेत्रीय साझेदारसँग एविएशन सहकार्य विस्तार गर्ने रणनीति पुष्टि भएको देखिन्छ।

यो निर्णयले चीनको विश्वभर विमान बेच्ने रणनीतिमा ठूलो झट्का दिएको छ। COMAC ले ठूलो बजार हिस्साको दाबी गर्दै आएको भए पनि वास्तविकतामा C919 ले अझै पनि अन्तर्राष्ट्रिय विमानन निकायहरूबाट पूर्ण सुरक्षा स्वीकृति पाउन संघर्ष गरिरहेको छ। भियतनामजस्तो द्रुत विकसित भइरहेको विमानन बजारले चीनलाई ‘नाभरने’ निर्णय लिँदा, अन्य देशहरू पनि चीनको प्राविधिक विश्वसनीयता पुनः मूल्यांकन गर्न बाध्य हुने सम्भावना मनोरमा आएको छ।

विश्लेषकहरू भन्छन्, यो केवल व्यावसायिक असफलता मात्र होइन, चीनको कूटनीतिक प्रतिष्ठामाथि पनि प्रत्यक्ष चोट हो। चीनले COMAC लाई ‘टेक्नोलोजिकल स्वाधीनता’ को प्रतीकका रूपमा विश्व मञ्चमा स्थापित गर्ने प्रयास गरेको थियो, तर भियतनामको निर्णयले त्यो दाबीको विश्वसनीयतामै प्रश्न उठाएको छ। दक्षिणपूर्व एसियाको ठूलो विमानन बजार गुमाउँदा चीनको व्यापक ‘प्रभाव विस्तार’ रणनीतिलाई नै झड्का पुगेको छ।

भविष्यमा चीनले आफ्नो विमानन प्राविधि सुधार गर्न सक्ला वा नोक्ला भन्ने प्रश्न खुला छ, तर अहिलेको अवस्थामा भियतनामको अस्वीकारले चीनको टेक्नोलोजिकल छवि, क्षेत्रीय योजनाहरू, र वैश्विक विश्वसनीयताको दावीमा ठूलो धक्का दिएको स्पष्ट देखिन्छ।
 

भियतनामले चाइनीज विमान अस्वीकार