पञ्चेश्वर बहुउद्देश्यीय परियोजना नेपाल र भारतबीचको महत्त्वपूर्ण जलस्रोत सहकार्य हो, जसको उद्देश्य महाकाली नदीमा जलविद्युत् उत्पादन, सिँचाइ सुविधा, र बाढी नियन्त्रण गर्नु हो। हालै, नेपालका ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइमन्त्री दीपक खड्का र भारतका जलशक्तिमन्त्री सीआर पाटिलबीच नयाँदिल्लीमा भेटवार्ता भएको थियो। उक्त भेटमा परियोजनाको विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन (डीपीआर) छिट्टै अन्तिम रूप दिएर अघि बढाउने सहमति भएको छ।

महाकाली सन्धि (सन् १९९६) अनुसार, पञ्चेश्वर परियोजना दुवै देशको साझा लगानीमा सञ्चालन गर्ने सहमति भए पनि, विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन (डीपीआर) मा रहेका विवादका कारण परियोजना अघि बढ्न सकेको छैन। सन् २०१७ मा भारतीय परामर्शदाता कम्पनी वापकोसले तयार पारेको डीपीआरमा नेपालले असहमति जनाएको थियो, जसमा महाकाली नदीको पानीको बाँडफाँटमा नेपाललाई कम हिस्सा दिने प्रस्ताव गरिएको थियो। 

हालैको भेटमा, दुवै पक्षले डीपीआरलाई छिट्टै अन्तिम रूप दिएर परियोजना अघि बढाउने सहमति जनाएका छन्। यसका साथै, टनकपुरदेखि नेपाल–भारत सीमासम्मको लिंक नहर निर्माण सम्पन्न भइसकेको र पानी सञ्चालन कार्यविधि चाँडै अन्तिम रूप दिई महाकाली सन्धिअनुसार पानी छाड्ने सहमति भएको छ। बाढी र डुबान व्यवस्थापनका लागि संयुक्त समितिको १४औं बैठक आगामी मार्च २२ देखि २४ सम्म गर्ने निर्णय पनि भएको छ।

यस सहमतिले पञ्चेश्वर परियोजनालाई अघि बढाउन नयाँ आशा दिएको छ। तर, विगतका अनुभवहरूलाई ध्यानमा राख्दै, परियोजनाको सफल कार्यान्वयनका लागि दुवै देशको दृढ प्रतिबद्धता आवश्यक छ।

पञ्चेश्वर बहुउद्देश्यीय परियोजना