हालका केही महिना अवधिमा, नेपालमा विदेशमा रहेका नेपालीहरूको मृत्युलाई एकदमै बेवास्ता गरिएको छ। अमेरिकामा एक नेपाली किशोरी गोली हानी मारिए, अस्ट्रेलियामा एक नेपाली महिलाको शव शंujकास्पद अवस्थामा फेला पर्यो—तर यी घटनाहरूले कुनै प्रदर्शन, कूटनीतिक प्रतिक्रिया, वा मिडियाको ध्यान आकर्षित गरेनन्। यस्ता घटनाहरूका बारेमा मौनता देखिन्थ्यो।

तर, भारतको कलिंगा इन्स्टिच्युट अफ इन्डस्ट्रियल टेक्नोलोजी (KIIT) मा एक नेपाली विद्यार्थीको मृत्युको समाचार सार्वजनिक हुनासाथ, एकाएक प्रदर्शनहरूको रेला चल्न थाल्यो। भारतीय दूतावासअगाडि प्रदर्शन, भारतीय झण्डा जलाउने, र भारतविरोधी नाराहरू फैलाउने क्रम बढ्यो। यो प्रश्न उठाउँछ: केवल भारतमा भएको घटनामा मात्रै किन नेपाली जीवनहरूको मूल्य देखिन्छ?

यस चयनात्मक आक्रोशको पछाडि रहेको कारणलाई बुझ्दा, नेपालका राजनीतिक वृत्त र कार्यकर्ता समूहहरू विदेशमा भएका नेपालीहरूको मृत्युप्रति चिन्ता व्यक्त गर्दा त्यो न्यायको लागि होइन, राजनीतिक अवसरवादको लागि हो।

नेपाली विद्यार्थीहरूको दोहोरो मापदण्ड
KIIT घटनासँगै विद्यार्थी संगठनहरूले तीव्र र संगठित प्रदर्शनहरू गरे। भारतीय दूतावासअगाडि भिड जम्मा गरी, सामाजिक सञ्जालमा आक्रोश फैलाउन थाले। तर, अस्ट्रेलियामा एक नेपाली महिलाको हत्या हुँदा र अमेरिकामा एक नेपाली विद्यार्थीको गोली हानी मृत्यु हुँदा त्यस्तो कुनै प्रदर्शन भएन। यसले स्पष्ट देखाउँछ कि नेपाली विद्यार्थी आन्दोलनहरू वास्तविक न्यायको लागि होइन, अपवादस्वरूप चुनावी एजेन्डाका लागि सञ्चालन गरिन्छ।

भारतविरुद्ध प्रदर्शन गर्नु राजनीतिक रूपमा सस्तो र लोकप्रिय छ, जबकि पश्चिमी राष्ट्रहरूलाई चुनौती दिनु विद्यार्थी नेताहरूका लागि असहज छ।

नेपाली सांसदहरूको चयनात्मक चासो
जब KIIT घटनाको समाचार सार्वजनिक भयो, नेपाली सांसदहरूले कडा प्रतिक्रिया जनाए। भारतमा नेपाली विद्यार्थीहरूको सुरक्षा र मृत्युदरको मुद्दामा तत्काल कूटनीतिक दबाब बनाउन सुरु गरे। तर, अमेरिकामा नेपाली विद्यार्थीको हत्या र अस्ट्रेलियामा नेपाली महिलाको शवको घटनामा कुनै चासो देखाएनन्। यसले नेपालको परराष्ट्र नीतिमा रहेको गम्भीर त्रुटिको संकेत गर्छ।

भारतविरोधी अभियानको योजनाबद्ध हावा?
KIIT घटनामा भएको अत्यधिक आक्रोशले एक सवाल उठाउँछ: के यी प्रदर्शनहरू केवल भारतविरुद्धको भावना बढाउनका लागि योजनाबद्ध थिए? नेपालमा केहि समूहहरूले लामो समयदेखि राष्ट्रवादलाई राजनीतिक अस्त्रको रूपमा प्रयोग गर्दै आएका छन्। भारतविरुद्धको आक्रोशलाई आफ्नो स्वार्थमा प्रयोग गर्दै, अरू मुलुकका घटनामा मौन बस्नु, यसलाई कूटनीतिक लाभका रूपमा प्रस्तुत गर्न सकिन्छ।

समान व्यवहारको माग
नेपालका सांसद र विद्यार्थी कार्यकर्ताहरूले यदि साँच्चै विदेशी नेपालीहरूको सुरक्षा र सम्मानको बारेमा चिन्ता जनाए भने, तिनीहरूले जुनसुकै मुलुकका घटनामा समान रुपमा न्यायको माग गर्नुपर्ने थियो।

नेपाली जनताले अब समय आएको छ कि उनीहरूले आफ्ना नेता र कार्यकर्ताहरूलाई जिम्मेवार बनाउने, र कूटनीतिक र राजनीतिक दोहोरो मापदण्डको अन्त्य गर्न संघर्ष गर्नुपर्नेछ। अर्को पटक कुनै नेपाली विदेशमा मरे पनि, तब सम्म त्यो घटना भारतमा नभएसम्म, कुनै प्रदर्शन हुने छैन।