भारतको कलिंगा इन्स्टिच्युट अफ इन्डस्ट्रियल टेक्नोलोजी (केआईआईटी) मा मृत फेला परेकी नेपाली विद्यार्थी प्रकृति लम्सालको शव आज नेपाल ल्याइने तयारी गरिएको छ। परिवारजनले नेपालस्थित भारतीय दूतावास, स्थानीय प्रशासन, सुरक्षाकर्मी, र विश्वविद्यालय प्रशासनसँग समन्वय गरी शव ल्याउने प्रक्रिया अन्तिम चरणमा पुगेको बताएका छन्। उनका आफन्तका अनुसार, शव आज साँझसम्म नेपाल ल्याइपुर्‍याइने छ।

शव सम्मानपूर्वक अन्त्येष्टि गरिने, प्रधानमन्त्रीको चासो
नेपालको संविधान, समाज, र हिन्दू संस्कारअनुसार मृतकको सम्मानजनक अन्त्येष्टि गर्नुपर्ने मान्यता रहेको छ। त्यसैले, प्रकृति लम्सालको शवलाई सम्पूर्ण हिन्दू परम्पराअनुसार श्रद्धासहित अन्त्येष्टि गर्ने तयारी गरिएको छ। मृतकको पार्थिव शरीरलाई परिवारका सदस्य, शुभेच्छुक, तथा समर्थकहरूले सम्मानपूर्वक बिदाइ गर्नेछन्।

नेपालका प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले यस घटनाप्रति गहिरो चासो व्यक्त गर्दै परिवारलाई न्याय दिलाउने प्रतिबद्धता जनाएका छन्। उनले भारतीय अधिकारीहरूसँग शीघ्र न्यायिक प्रक्रिया अघि बढाउन आग्रह गरेका छन्।

विद्यार्थी संगठन, सांसद र मानव अधिकारकर्मी आन्दोलित
प्रकृति लम्सालको मृत्यु सिर्फ एक व्यक्तिगत घटना नभएर अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थीको सुरक्षासँग जोडिएको मुद्दा भएको भन्दै नेपालभर विरोध प्रदर्शन भइरहेको छ।नेपालका सांसदहरूले संसदमा प्रकृतिको मृत्युबारे प्रश्न उठाएका छन्।
विद्यार्थी संघ, नागरिक समाज, र मानव अधिकारकर्मीहरूले भारत सरकार र केआईआईटी विश्वविद्यालयमाथि गम्भीर प्रश्न उठाएका छन्।
काठमाडौंका विभिन्न स्थानमा प्रदर्शनहरू भइरहेको छ, जसमा न्यायको माग गर्दै प्लेकार्डहरू उठाइएका छन्।

ओडिसा विधानसभासम्म पुगेको मुद्दा, अन्तर्राष्ट्रिय समुदायको ध्यानाकर्षण
प्रकृति लम्सालको मृत्यु भारतको ओडिसा राज्यको विधानसभासम्म पनि पुगेको छ। विपक्षी दलका नेताहरूले छानबिनमा ढिलाइ भइरहेको र विश्वविद्यालय प्रशासनको भूमिकामाथि प्रश्न उठाएका छन्।भारत सरकारले घटनाको गम्भीरता बुझ्दै उच्चस्तरीय छानबिन समिति गठन गरेको छ। घटनाले नेपाली तथा अन्तर्राष्ट्रिय समुदायको ध्यानाकर्षण गरेको छ।

प्रकृतिलाई ब्ल्याकमेल गरेको आरोप लागेका अड्विक श्रीवास्तवलाई प्रहरीले पक्राउ गरी न्यायिक हिरासतमा राखी अनुसन्धान गरिरहेको छ। उनले पटक–पटक मानसिक तनाव दिएको प्रमाणसहित उजुरी दिइएको भए पनि केआईआईटी विश्वविद्यालय प्रशासनले बेवास्ता गर्दा यो दुर्भाग्यपूर्ण घटना घटेको आरोप लगाइएको छ।

नेपाली विद्यार्थीप्रति विश्वविद्यालय प्रशासनको दमन र पछिल्लो निर्णय
प्रकृतिको मृत्यु भएपछि नेपाली विद्यार्थीहरूले न्यायको माग गर्दै प्रदर्शन गरे। तर विश्वविद्यालय प्रशासनले प्रदर्शनकारीहरूलाई धम्की दिएको, होस्टलबाट निकालेको र सुरक्षा दिन नसकेको विषयमा व्यापक आलोचना भएको छ।

भारी दबाबपछि केआईआईटी विश्वविद्यालयले दुई सुरक्षागार्डलाई बर्खास्त, दुई छात्रावास प्रमुख तथा एक उच्च अधिकारीलाई निलम्बन गर्ने निर्णय लिएको छ। प्राध्यापक मञ्जुशा पाण्डेले समेत नेपाली विद्यार्थीहरूसँग माफी मागेकी छन्।

नेपाल-भारत विद्यार्थी आन्दोलन र कूटनीतिक प्रभाव
यो घटनाले नेपाल र भारतका विद्यार्थीहरूलाई आन्दोलित बनाएको छ। भारतमा अध्ययनरत अन्य नेपाली विद्यार्थीहरूले समेत विद्यार्थी सुरक्षा र न्यायको माग गरेका छन्।

नेपाल सरकार, विद्यार्थी संगठनहरू, र नागरिक समाजले भारतीय प्रशासनसँग पारदर्शी छानबिनको माग गर्दै यो घटनालाई राजनीतिकरण हुन नदिन आग्रह गरेका छन्।

प्रकृति लम्सालको शव नेपाल ल्याइँदैछ र हिन्दू परम्परा अनुसार सम्मानपूर्वक अन्त्येष्टि गरिनेछ। यो घटना केवल एक नेपाली विद्यार्थीको मृत्यु मात्र नभएर, अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थीहरूको सुरक्षासँग जोडिएको गम्भीर विषय बनेको छ।

विद्यार्थी संघ, सांसदहरू, र मानव अधिकार समूहहरूको दबाबसँगै अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले पनि यस घटनाप्रति ध्यान दिन थालेको छ। अब नेपाल सरकारले सुनिश्चित गर्नुपर्ने मुख्य कुरा भनेको पीडित परिवारलाई न्याय दिलाउनु, विद्यार्थी सुरक्षामा सुधार ल्याउनु, र भविष्यमा यस्ता घटना रोक्न कूटनीतिक पहल अघि बढाउनु हो।

प्रकृति लम्साल