काठमाडौं– नेपालमा केही समयदेखि सुस्त देखिएको घरजग्गा कारोबार तराईका केही जिल्लामा उल्लेख्य रूपमा बढ्न थालेको छ। भूमि व्यवस्था तथा अभिलेख विभागको पछिल्लो तथ्याङ्कअनुसार सुनसरी, मोरङ, झापा, धनुषा, र सप्तरीमा जग्गा किनबेच उल्लेखनीय रूपमा वृद्धि भएको छ।

सरकारले विभिन्न ठाउँमा कित्ताकाटमा कडाइ गरेसँगै उपत्यका र प्रमुख शहरहरूमा कारोबार सुस्त देखिए पनि तराईमा भने किनबेच सक्रिय देखिएको छ। विभागका अनुसार चालु आर्थिक वर्षको माघ महिनामा मात्र मालपोत कार्यालय इनरुवा, सुनसरीले ९,४०४ वटा लिखत पारित गरेको छ भने मोरङ र झापाका मालपोत कार्यालयहरूले क्रमशः ७,६३० र ७,६१२ वटा लिखत पारित गरेका छन्।

अर्थतन्त्र चलायमान हुने संकेत
विशेषगरी तराईका जिल्लामा बढ्दो कारोबारलाई अर्थशास्त्रीहरूले सकारात्मक रूपमा लिएका छन्। लामो समयदेखि मौद्रिक नीतिका कारण घरजग्गा क्षेत्रमा देखिएको मन्दी क्रमशः हट्दै गएको संकेत यसले दिन्छ।

घरजग्गा व्यवसायी संघका अध्यक्ष कृष्ण रिजाल भन्छन्, "तराईमा सस्तो मूल्यमा जमिन पाइने भएकाले पहाडी क्षेत्रबाट झर्नेहरूको संख्या बढेको छ। साथै, नेपाल-भारत व्यापारिक नाका नजिकका शहरहरूमा लगानी बढेकाले पनि कारोबार वृद्धि भएको हो।"

बसाइँसराइ र लगानी प्रवृत्तिले प्रभाव पार्दै
विशेषज्ञहरूका अनुसार, पहाडी क्षेत्रबाट तराई झर्नेहरूको संख्या बढेकाले पनि त्यहाँ घरजग्गा कारोबार उकालो लागेको छ।

भूमि व्यवस्था तथा अभिलेख विभागका प्रवक्ता वेदप्रसाद अर्यालका अनुसार, "विशेषगरी कोशी प्रदेशका जिल्लाहरूमा पहाडी क्षेत्रबाट झर्ने क्रम जारी छ। पहाडी क्षेत्रको महँगो जग्गा बेचेर तराईमा लगानी गर्ने प्रवृत्ति बढ्दो छ।"

यसैगरी, औद्योगिक विस्तार, कृषि व्यवसायका लागि ठूलो जमिन आवश्यक पर्ने, र नेपाल-भारत सीमावर्ती क्षेत्रका बजारहरूमा व्यावसायिक लगानीमा आकर्षण बढेकाले पनि कारोबारमा वृद्धि देखिएको बताइन्छ।

उपत्यकामा अझै सुस्तता
काठमाडौँ उपत्यकामा भने कारोबार सुस्त छ। भूमि व्यवस्था विभागका तथ्याङ्कअनुसार पुस महिनाको तुलनामा माघ महिनामा जग्गा कारोबारमा ३७ करोड ९७ लाख रुपैयाँले राजस्व सङ्कलन घटेको छ।

घरजग्गा व्यवसायी संघका सदस्य केदार दाहाल भन्छन्, "उपत्यकामा नयाँ प्लटिङ रोकिएको छ। बैंकहरूले कर्जा प्रवाह कडाइ गरेकाले समेत कारोबारमा मन्दी देखिएको छ।"

तर, सरकारले नीति परिमार्जन गरेर मालपोत तथा भूमिसम्बन्धी प्रक्रियालाई सरल बनाए उपत्यका र अन्य सहरी क्षेत्रमा पनि कारोबार बढ्न सक्ने विश्लेषकहरू बताउँछन्।

भविष्यको संकेत
घरजग्गा कारोबार सुस्त रहने कि फेरि चहलपहल बढ्ने भन्ने विषयमा अझै निश्चित छैन। तराईका जिल्लामा बढेको कारोबारले नेपालमा आर्थिक गतिविधि पुनः सक्रिय हुने संकेत दिएको छ।

घरजग्गा व्यवसायी संघका अध्यक्ष रिजाल भन्छन्, "बजार पुनः चलायमान बनाउने हो भने सरकारको नीति केही लचिलो हुनुपर्छ। विशेषगरी बैंक कर्जामा सहजता, कित्ताकाट प्रक्रियामा सुधार, र मालपोत प्रणालीलाई डिजिटल बनाउन सके पुनः बूम आउन सक्छ।"

तराईको वृद्धि अर्थतन्त्रका लागि सकारात्मक भए पनि अन्य क्षेत्रहरूमा सुधारका लागि सरकारले आवश्यक नीतिगत व्यवस्था गर्नुपर्ने देखिन्छ।