चीनमा सत्तारूढ चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टी (सीसीपी) ले नागरिकको निजी जीवनमाथि कडाइका साथ हस्तक्षेप गर्दै आएको छ। कतिपय नीतिहरूलाई जनसमर्थन पनि प्राप्त भएको छ—जस्तै बालबालिकालाई सातामा तीन घण्टासम्म मात्र भिडियो गेम खेल्न दिने नियम—तर यस्ता कठोर नियमहरूबाट एउटा नीति भने चीनभित्र मात्र होइन, छिमेकी देशहरूमा समेत गम्भीर सामाजिक समस्याको कारण बनेको छ। त्यो हो एक सन्तान नीति।

सन् १९७९ देखि २०१५ सम्म लागू गरिएको एक सन्तान नीतिका कारण चीनको जनसंख्यामा तीव्र गिरावट आएको छ। यसैबीच, छोरा चाहिने सोचका कारण धेरै परिवारले छोरी जन्मनुअघि नै गर्भपतन गराउने वा नवजात छोरीहरूलाई त्याग्ने गरेका थिए। यसको परिणामस्वरूप आज चीनमा महिलाको संख्या निकै घटेको छ। २०२४ मा चीनमा पुरुषको संख्या महिलाभन्दा ३० मिलियनले बढी छ।

बेहुलीको कमीले गर्दा चिनियाँ पुरुषहरूका लागि विवाह गर्नु चुनौतिपूर्ण बनेको छ। यसले मानव तस्करीलाई बढावा दिएको छ। अब तस्करहरूले म्यानमार, भियतनाम, कम्बोडिया, नेपाल र पाकिस्तानजस्ता गरिब मुलुकका महिलाहरूलाई रोजगारीको बहानामा चीन लगेर जबरजस्ती बिहे गराइरहेका छन्। त्यहाँ बेचिएका धेरै महिलालाई बच्चा जन्माउन बाध्य बनाइएको छ।

म्यानमारको चिनियाँ सीमामा रहेका शरणार्थी शिविरहरूमा बस्ने महिलाहरू युद्धका कारण आर्थिक संकटमा परेका छन्। चिनियाँ तस्करहरू यिनै महिलालाई सजिलै चीन लैजान्छन् किनभने सीमा सहजै पार गर्न सकिन्छ। त्यस्तै गरी नेपालका महिला पनि विवाहको सपना देखाउँदै चीन लगिन्छन् र त्यहाँ 'बेहुली खरिद' मार्फत बेचिन्छन्।

सन् २०१७ देखि २०१९ सम्म म्यानमारबाट २१ हजार महिला चीनमा बेचिएका थिए, जसमा १८ हजारभन्दा बढीलाई बच्चा जन्माउन बाध्य पारिएको थियो। भियतनामबाट ३ हजारभन्दा बढी महिला र बालबालिका तस्करीमा परेका थिए भने पाकिस्तानका ६२९ महिला चिनियाँ पुरुषसँग जबरजस्ती बिहे गरिएका थिए। महामारीपछि कम्बोडियाबाट पनि चीनतर्फ महिला तस्करीमा तीव्र वृद्धि भएको छ।

मानव अधिकार संगठनहरूले चिनियाँ अधिकारीहरूलाई यस्ता घटनामा उदासीन देखाएको उल्लेख गरेका छन्। पीडित महिलाहरूको उजुरीलाई बेवास्ता गरिन्छ, उनीहरूलाई अवैध आप्रवासीको रूपमा व्यवहार गरिन्छ, र कतिपय अवस्थामा तस्करहरूबाट घूस लिएर पीडितलाई फिर्ता पठाइन्छ।

सन् २०२३ मा बीबीसीले एउटा घटना सार्वजनिक गरेको थियो, जसमा युन्नान प्रान्तकी एक महिला लोहेको सिक्रीले बाँधिएको अवस्थामा भेटिएकी थिइन्। ती महिलालाई आठ बच्चा जन्माउन बाध्य पारिएको थियो। यस्तो अमानवीय व्यवहार चीनकै भित्रका गरीब क्षेत्रका महिलाहरूमा पनि देखिएको छ।

जनसंख्या घट्दै जाँदा चिनियाँ अर्थतन्त्रमा असर पर्ने चिन्ताले गर्दा अधिकारीहरू विवाह र प्रजननलाई प्रोत्साहित गर्न चाहन्छन्, जसले गर्दा तस्करीजस्ता अपराधमा पनि आँखा चिम्लिएका छन्। मूल कारण भने राज्यद्वारा थोपारिएको जनसंख्या नियन्त्रण नै हो, जसले आज यस्तो गम्भीर समस्या जन्माएको छ।