भारतले फेरि दिल जित्यो! दाङमा अत्याधुनिक आँखा अस्पताल बन्दै
भारतको स्वास्थ्य क्षेत्रमा सहयोग: दाङको राप्ती आँखा अस्पतालमा अपरेसन थियेटर भवनको शिलान्यास
काठमाडौं, नेपाल, ४ मार्च २०२५ – दाङको तुलसीपुर उपमहानगरपालिकामा रहेको राप्ती आँखा अस्पतालमा अपरेसन थियेटर भवन निर्माणका लागि आज औपचारिक रूपमा शिलान्यास गरिएको छ। तुलसीपुर उपमहानगरपालिकाका मेयर टिकराम खड्का र नेपालका लागि भारतीय राजदूतावासका पहिलो सचिव श्री बसिष्ट नन्दनले संयुक्त रूपमा शिलान्यास गरेका हुन्। कार्यक्रममा विभिन्न राजनीतिक प्रतिनिधिहरू, सरकारी अधिकारीहरू तथा सामाजिक कार्यकर्ताहरूको उपस्थिति रहेको थियो, जसले यो परियोजनाको महत्वलाई थप उजागर गर्यो।
यो परियोजना नेपाल-भारत विकास सहकार्य कार्यक्रम अन्तर्गत भारतीय सरकारको रू. ४३.३१ मिलियन को सहयोगमा निर्माण गरिँदैछ। यसलाई उच्च प्रभाव सामुदायिक विकास परियोजना (HICDP) अन्तर्गत राखिएको छ, जसको कार्यान्वयन तुलसीपुर उपमहानगरपालिकामार्फत गरिनेछ। परियोजनाले दाङ र लुम्बिनी प्रदेशका जनतालाई गुणस्तरीय आँखा उपचार सेवा उपलब्ध गराउने लक्ष्य राखेको छ।
भारत-नेपाल स्वास्थ्य सहकार्यको प्रतिबद्धता
यस अपरेसन थियेटर भवनको निर्माण भारतको दीर्घकालीन विकास सहयोगको अर्को महत्वपूर्ण उपलब्धि हो, विशेषगरी नेपालका स्वास्थ्य संरचनाको सुदृढीकरणमा। सन् २००३ यता, भारत सरकारले नेपालमा ५६३ उच्च प्रभाव सामुदायिक विकास परियोजना (HICDP) सञ्चालन गरिसकेको छ, जसमा ४९५ परियोजना पूरा भइसकेका छन्। यीमध्ये लुम्बिनी प्रदेशमा मात्र ६२ परियोजना कार्यान्वयन गरिएका छन्।
त्यसैगरी, भारतले नेपालमा स्वास्थ्य सेवा सुधारका लागि १००९ एम्बुलेन्स र ३०० स्कुल बसहरू अनुदानमा उपलब्ध गराएको छ। लुम्बिनी प्रदेशमा मात्रै १६४ एम्बुलेन्स र ४३ स्कुल बसहरू प्रदान गरिएका छन्, जसमा दाङमा १९ एम्बुलेन्स र ४ स्कुल बसहरू उपलब्ध गराइएको छ। यसै क्रममा, राप्ती आँखा अस्पतालले पनि भारतबाट अनुदानमा एउटा एम्बुलेन्स प्राप्त गरिसकेको छ, जसले आकस्मिक स्वास्थ्य सेवाको पहुँचलाई अझ मजबुत बनाएको छ।
नेपालको लुम्बिनी प्रदेशमा स्वास्थ्य पूर्वाधार विस्तार
तुलसीपुरका मेयर, राप्ती आँखा अस्पताल व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष तथा अन्य सरोकारवालाहरूले भारत सरकारको सहयोगप्रति कृतज्ञता व्यक्त गरे। उनीहरूले स्वास्थ्य सेवा सुधारका लागि यस्ता पूर्वाधार परियोजनाहरू अत्यन्त महत्वपूर्ण भएको उल्लेख गर्दै भारत-नेपाल सहकार्यलाई अझ बलियो बनाउने विश्वास व्यक्त गरे।
नेपालको ग्रामीण भेगमा स्वास्थ्य सेवा अझै पनि सीमित स्रोतसाधन र कमजोर पूर्वाधारका कारण चुनौतीपूर्ण रहेको छ। राप्ती आँखा अस्पतालमा वार्षिक हजारौं बिरामीहरू आउँछन्, तर जटिल शल्यक्रियाका लागि आवश्यक पूर्वाधारको अभाव रहेको छ। नयाँ अपरेसन थियेटर भवनले नेपालमा रोकथाम गर्न सकिने अन्धोपन तथा अन्य आँखासम्बन्धी रोगहरूको उपचारमा महत्वपूर्ण योगदान गर्नेछ।
कूटनीतिक र रणनीतिक प्रभाव
स्वास्थ्य क्षेत्रको परेमा, यो परियोजनाले भारत-नेपाल कूटनीतिक सम्बन्धलाई अझ मजबुत बनाउने संकेत गर्दछ। भारतले नेपालमा लगानी गर्दै आएको उच्च प्रभाव सामुदायिक विकास परियोजनाहरू सिर्जनशील सहयोग मात्र नभएर रणनीतिक रूपमा पनि महत्वपूर्ण रहेको छ। दक्षिण एसियाली भू-राजनीतिमा नेपाललाई महत्वपूर्ण केन्द्रको रूपमा हेरिँदै आएको छ, जसले गर्दा भारतको यस्ता सहयोगले चीनको प्रभाव सन्तुलन गर्न पनि मद्दत पुर्याउने आँकलन गर्न सकिन्छ।
ठूला भौतिक पूर्वाधार परियोजनाहरू लामो समय लिने भएकाले, भारतले स्वास्थ्य, शिक्षा, र स्थानीय तहमा केन्द्रित परियोजनाहरूलाई प्राथमिकता दिँदै आएको छ। यस्ता सहयोगले सिधै नेपाली जनतामा प्रभाव पार्ने भएकाले भारतप्रति सकारात्मक धारणा निर्माण गर्न मद्दत पुग्नेछ।
निष्कर्ष
राप्ती आँखा अस्पतालमा अपरेसन थियेटर भवनको शिलान्यास नेपालमा स्वास्थ्य सेवा सुधारतर्फ उठाइएको महत्वपूर्ण कदम हो। भारत सरकारको निरन्तर सहयोगले नेपालको स्वास्थ्य पूर्वाधार विकासमा महत्वपूर्ण टेवा पुग्नेछ, जसले लामो समयदेखि देखिएका मेडिकल सेवासम्बन्धी चुनौतीहरूको समाधान गर्न मद्दत गर्नेछ।
भारत-नेपाल सम्बन्धमा विभिन्न समयमा उतार-चढाव आए पनि, यस्ता विकास परियोजनाहरूले दुई देशबीचको सहकार्यलाई अझ सुदृढ बनाउने स्पष्ट संकेत दिएका छन्। नेपालले आत्मनिर्भर स्वास्थ्य सेवा प्रणाली विकास गर्दै गर्दा यस्ता सहकार्यहरूले जनस्तरमा सकारात्मक प्रभाव पार्नेछ र दुई देशबीचको आपसी सम्बन्धलाई अझ प्रगाढ बनाउनेछ।
