बेइजिङ - चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङले सेना सुधारका लागि थालेको भ्रष्टाचारविरोधी अभियान दोस्रो चरणमा प्रवेश गर्दा, जनमुक्ति सेनामा (पीएलए) भयावह आन्तरिक संकट देखिन थालेको छ। हालैको कारबाहीमा, राष्ट्रपति सीका नजिकका विश्वासपात्र एडमिरल मियाओ हुआ निलम्बनमा परेका छन्। यस घटनाले देखाउँछ कि सी आफैंले नियुक्त गरेका अधिकारीहरू समेत शुद्धीकरणको चपेटामा परेका छन्।

गत नोभेम्बर २८, २०२४ मा चीनको रक्षा मन्त्रालयले एडमिरल हुआलाई बर्खास्त गरिएको घोषणा गर्यो। मियाओ हुआले राजनीतिक कार्य विभागको नेतृत्व गर्दै सेनामा सत्ताप्रति निष्ठा कायम गर्ने जिम्मेवारी पाएका थिए। तर उनको हटाइले सीले आफैं नियुक्त गरेका अधिकारीहरू पनि विश्वासपात्र छैनन् भन्ने पुष्टि गरेको छ।

चिनियाँ सेनाको नेतृत्व संकट थप गहिरिंदै गएको छ। यसअघि नै दुई जना रक्षा मन्त्री हटाइएका छन्, र हालका रक्षा मन्त्री डोङ जुनमाथि पनि अनुशासनहीनताको आरोप लागेको छ। यो अस्थिरताले पीएलएभित्र व्यापक अनिश्चितता पैदा गरेको छ।

सी जिनपिङले सन् २०१२ मा सत्तामा आउँदा सेना सुधारका लागि भ्रष्टाचारविरोधी अभियान थालेका थिए। सैनिक अधिकारीहरूबीच पद विक्री, घूसखोरी, र निजी व्यवसाय सञ्चालन गर्ने प्रवृत्ति व्यापक थियो। तर दशक लामो प्रयासपछि पनि पीएलएभित्र भ्रष्टाचार उन्मूलन हुन नसकेपछि सन् २०२३ देखि शुद्धीकरणको दोस्रो चरण सुरू गरिएको थियो।

यस नयाँ कारबाहीमा रकेट फोर्सका उच्च अधिकारी, उपकरण विकास विभागका अधिकारीहरू, र अब सेनाको राजनीतिक कार्य विभागका प्रमुख एडमिरल हुआ परेका छन्। राष्ट्रपति सीले सन् २०२४ को ग्रीष्ममा अप्रत्याशित रूपमा केन्द्रीय सैन्य आयोग (सीएमसी)को राजनीतिक कार्य सम्मेलन बोलाई, सैन्य अधिकृतहरूलाई "आत्मा शुद्धीकरण" गर्न निर्देशन दिएका थिए।

यस अभियानले सेनाभित्र व्यापक त्रास पैदा गरेको छ। उच्च अधिकारीहरू निरन्तर परिवर्तन हुँदै गर्दा, कमाण्ड संरचनामा अस्थिरता बढेको छ। वरिष्ठ अधिकारीहरूले कुनै पनि निर्णय लिन डराउन थालेका छन्। पीएलएभित्र निर्णय पक्षाघात (decision paralysis) व्याप्त भएको छ, जसले चीनको युद्ध तयारी क्षमतामा गम्भीर असर पार्न सक्छ।

सबैभन्दा गम्भीर आरोप भनेको चीनको रकेट फोर्समा आर्थिक अनियमितताका कारण मिसाइलहरू सही रूपमा निर्माण हुन नसकेको र केही मिसाइलहरू पानीले भरिएको अवस्थामा रहेको छ। यदि यी आरोपहरू सत्य भए, भने चीनको आणविक प्रतिरोध क्षमतामै प्रश्न उठ्न सक्छ।

राष्ट्रपति सी जिनपिङ अहिले गम्भीर द्विविधामा छन्। यदि उनी भ्रष्टाचारविरोधी अभियान जारी राख्छन् भने सैन्य नेतृत्व थप कमजोर बन्नेछ, तर यदि उनले कारबाही रोक्छन् भने भ्रष्टाचार पुनः मौलाउनेछ। यी दुबै अवस्था चीनको सैन्य महत्त्वाकांक्षाका लागि बाधक हुन सक्छन्।

चीनको बढ्दो सैन्य विस्तार नीति र छिमेकी मुलुकहरूसँगको तनावबीच, यो आन्तरिक संकट चीनका लागि गम्भीर चुनौती बन्न सक्छ। ताइवान, दक्षिण चीन सागर, र भारतसँगको सीमा विवादमा चीनको आक्रामक नीति कमजोर हुन सक्छ।

एक दशक लामो सत्तामा रहेर पनि सी जिनपिङले एउटा यस्तो सेना निर्माण गर्न सकेका छैनन्, जसका अधिकारीहरू विश्वसनीय हुन्। भ्रष्टाचार नियन्त्रण गर्ने उनको प्रयास झन् उनको नेतृत्व क्षमतामै प्रश्न उठाउने अवस्थाको सिर्जना गर्दैछ। सन् २०३५ सम्म विश्वस्तरीय सैन्य शक्ति बनाउने चीनको सपना अझ चुनौतीपूर्ण बन्दै गएको छ।

चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङ