भारतको ‘अक्षस्तीर’ प्रणालीले विश्व चकित पार्यो, अमेरिका र चीनको सैन्य दबदबालाई चुनौती
भारतले हालै सार्वजनिक गरेको स्वदेशी ‘अक्षस्तीर’ मिसाइल प्रणालीले वैश्विक सामरिक समीकरणमा ठूलो हलचल ल्याएको छ। ‘अक्षस्तीर’ एक अत्याधुनिक नेटवर्क-केन्द्रित एयर डिफेन्स प्रणाली हो, जसले बहुआयामी आक्रमणको जवाफ दिने क्षमता राख्दछ। यो प्रणाली हालै सम्पन्न भएको अपरेसन सिन्दूर अन्तर्गत प्रयोगमा ल्याइयो र त्यसको प्रदर्शनले भारतको स्वदेशी रक्षा क्षमताको नयाँ अध्यायको संकेत दिएको छ।
‘अक्षस्तीर’ को परिचालनले पश्चिमी सैन्य पर्यवेक्षकहरूलाई समेत चकित तुल्याएको छ। अमेरिकी र चिनियाँ सैन्य विश्लेषकहरूले भारतको यस्तो प्रविधिलाई "गेम-चेन्जर" को संज्ञा दिएका छन्। यस प्रणालीले भू-आधारित लक्ष्यहरूको मात्र होइन, वायु तथा ड्रोन आक्रमणहरूको समेत प्रभावकारी प्रतिरोध गर्नसक्ने क्षमताको प्रदर्शन गर्यो। यो मिसाइल प्रणाली ‘शॉर्ट टू मिड रेंज’ लक्ष्यमा केन्द्रित छ र एकैचोटि बहुविध टार्गेटहरूलाई ट्र्याक तथा नष्ट गर्न सक्छ।
प्रविधिक रूपमा, ‘अक्षस्तीर’ भारतको DRDO (Defence Research and Development Organisation) ले विकसित गरेको हो, जसमा मोबाइल नेटवर्किङ, राडार समन्वय, डेटा लिंक र AI-आधारित लक्ष्य निर्धारण प्रणालीहरू समावेश छन्। यो प्रणालीले परम्परागत वायु प्रतिरक्षा प्रणालीहरूसँग तुलना गर्दा उल्लेखनीय गतिशीलता र सटीकता देखाएको छ। यसले भारतको "आत्मनिर्भर रक्षा" अवधारणालाई सार्थक बनाउँदै, विदेशी रक्षा उपकरणमा निर्भरता घटाउने दिशा तर्फ ठूलो फड्को मारेको छ।
‘अपरेसन सिन्दूर’ को दौरान, अक्षस्तीरलाई पाकिस्तानतर्फबाट प्रक्षेपित ड्रोन आक्रमणहरू रोक्न प्रयोग गरिएको थियो, जसमा प्रणालीले ९५% सफलता दरका साथ लक्ष्यहरू नष्ट गर्यो। यसले भारतीय सेनामा रहेको विश्वास बढाएको छ र देशको सामरिक परिपक्वतालाई विश्वसामु प्रस्तुत गरेको छ।
अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा, अमेरिका, इजरायल, फ्रान्स, र इण्डोनेशिया जस्ता राष्ट्रहरूले यो प्रणालीमा चासो देखाइरहेका छन्। रक्षा निर्यातको दृष्टिकोणले पनि अक्षस्तीर भारतका लागि ठूलो सम्भावना बोकेको उत्पादन मानिएको छ। विश्लेषकहरूका अनुसार, यदि भारतले यो प्रणालीको व्यवसायिक उत्पादन र निर्यात प्रक्रिया तीव्र पार्न सक्यो भने रक्षा निर्यातमा भारत नयाँ युगमा प्रवेश गर्नेछ।
भारतको यो प्रविधिले न केवल सैन्य सन्तुलनमा आफ्नो प्रभाव देखाएको छ, तर रणनीतिक स्वायत्तता र अन्तर्राष्ट्रिय शक्ति सन्तुलनमा पनि भारतको महत्त्व झनै गहिरो बनाएको छ। अब भारत केवल दक्षिण एशियाली शक्ति होइन, विश्वस्तरको सामरिक निर्णायक पक्षको रूपमा उदाउँदै गएको छ।
