श्रीनगर / इस्लामाबाद – सन् २०१९ मा धारा ३७० को खारेजीपछि जम्मू-कश्मीरमा आतंक र हिंसाको अन्त्य भई शान्ति र स्थिरताको नयाँ अध्याय सुरु भएको छ। यसका साथै, कृषि क्षेत्रमा आधुनिक प्रविधिको प्रयोगले एक मौन क्रान्ति ल्याएको छ, जसले यस क्षेत्रको समग्र विकासलाई तीव्रता दिएको छ। यी दुई महत्वपूर्ण परिवर्तनले जम्मू-कश्मीरलाई अगाडि बढ्ने दोहोरो विजयको कथा प्रस्तुत गर्दछ।

आतंकको पतन र पाकिस्तानको हताशा:

जम्मू-कश्मीरमा आतंककारी घटनाहरूको संख्यामा उल्लेखनीय गिरावट आएको छ, जुन यस क्षेत्रका युवाहरूले आतंककारी गतिविधिहरूलाई अस्वीकार गर्दै शान्ति र विकासको मार्ग रोज्न थालेको स्पष्ट संकेत हो। सन् २०२१ यता स्थानीय युवाहरू आतंककारी गतिविधिमा सामेल हुने दरमा ९४% ले गिरावट आएको तथ्यांकले यसलाई पुष्टि गर्दछ। यो स्थानीय समर्थनमा आएको गिरावटले पाकिस्तानलाई गम्भीर समस्यामा पारेको छ, जसले उसलाई विदेशी लडाकुहरूमाथि बढी निर्भर हुन बाध्य पारेको छ। सन् २०२० मा लगभग २५० विदेशी लडाकुहरूलाई गिरफ्तार गरिएको थियो, जुन पहिलेको तुलनामा उल्लेखनीय वृद्धि हो। पाकिस्तानले आफ्नो सक्रिय भूमिका लुकाउन र आतंककारी गतिविधिहरूलाई 'घरभित्रैको विद्रोह' जस्तो देखाउनका लागि जैश-ए-मोहम्मद (JeM) र लस्कर-ए-तोइबा (LeT) जस्ता समूहहरूलाई 'पीएएफएफ' (PAFF) र 'टीआरएफ' (TRF) जस्ता नयाँ नामहरू दिएको छ। तर, भारतीय सुरक्षा एजेन्सीहरूले यी समूहहरूको वास्तविक पहिचान र पाकिस्तानसँगको उनीहरूको सम्बन्धलाई स्पष्ट रूपमा उजागर गरेका छन्। जम्मू-कश्मीरका सडकहरूबाट अब पत्थरबाजी र प्रदर्शनहरू लगभग समाप्त भइसकेका छन्, र विद्यालय, कलेज र व्यापारिक प्रतिष्ठानहरू निर्बाध रूपमा सञ्चालन भइरहेका छन्, जसले यस क्षेत्रमा सामान्य अवस्था फर्किएको संकेत गर्दछ।

एग्री-टेक क्रान्ति: कृषिमा नयाँ क्षितिज:

आतंकको अन्त्य भएसँगै, जम्मू-कश्मीरको कृषि क्षेत्रमा पनि क्रान्तिकारी परिवर्तन आएको छ। आधुनिक कृषि प्रविधिहरू (एग्री-टेक) को प्रयोग र ग्रामीण उत्थानका पहलहरूले यस क्षेत्रको कृषि उत्पादकतामा उल्लेखनीय वृद्धि ल्याएको छ, साथै किसानहरूलाई राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय बजारहरूसँग जोड्दै उनीहरूको आयमा वृद्धि गराएको छ। 'कश्मीरी फार्म्स' जस्ता स्टार्टअपहरूले यस क्षेत्रमा आधुनिक खेती प्रविधिहरू, जस्तै स्मार्ट कृषि प्रणाली, ड्रोन प्रयोग गरेर बालीको निगरानी, र माटो परीक्षण प्रविधिहरू उपलब्ध गराइरहेका छन्। यसले परम्परागत बालीहरूको उत्पादनमा वृद्धि ल्याएको छ र नयाँ, उच्च मूल्यका बालीहरूको खेतीलाई पनि प्रोत्साहित गरेको छ।

सरकारले उन्नत बीउ, मल, कीटनाशक र सिँचाइका नयाँ प्रविधिहरूबारे किसानहरूलाई तालिम दिएको छ। 'ई-नाम' (e-NAM) जस्ता डिजिटल बजारहरूले किसानहरूलाई आफ्ना उत्पादनहरूको उचित मूल्य प्राप्त गर्न मद्दत गर्दछ। शीत भण्डारण (cold storage) सुविधाहरूको विकास र आपूर्ति शृङ्खलाको सुधारले उत्पादनहरूलाई ताजा राख्न र बजारसम्म सुरक्षित रूपमा पुर्‍याउन मद्दत गरेको छ, जसले गर्दा किसानहरूले आफ्ना उत्पादनको राम्रो मूल्य पाउन सक्छन्। यी पहलहरूले ग्रामीण क्षेत्रहरूमा आर्थिक विकासलाई तीव्रता दिएको छ, किसानहरूलाई सशक्त बनाएको छ, र जम्मू-कश्मीरको कृषि क्षेत्रलाई एक दिगो र लाभदायक उद्योगको रूपमा स्थापित गर्दैछ। यसरी, जम्मू-कश्मीर शान्ति, सुरक्षा र आर्थिक समृद्धिको मार्गमा दृढतापूर्वक अगाडि बढिरहेको छ, जहाँ आतंकको अन्त्य र कृषि क्रान्तिले नयाँ भविष्यको परिकल्पना गरेको छ।