इस्लामाबाद: पाकिस्तान पछिल्ला केही महिनादेखि बहुआयामिक संकटमा फसेको राष्ट्र बनेको छ।

देशको अर्थतन्त्र चरम अस्थिरतामा पुगेको छ, बालश्रम र महिला हिंसा जस्ता सामाजिक विकृतिहरू गहिरिँदै गएका छन्, र नागरिक स्वतन्त्रता लगातार दमनको चपेटामा परिरहेका छन्।
साथै, बालोचिस्तान र गिलगित–बाल्टिस्तान जस्ता क्षेत्रहरूमा भएको आन्दोलन, राज्यद्वारा गरिएका दमन, र रणनीतिक असफलताहरूले पाकिस्तानको शासन संरचनाको जरा नै हल्लाउन थालेको देखिन्छ।

हालैका अन्तर्राष्ट्रिय विश्लेषणहरूमा पाकिस्तानलाई “चालू शासन संकटको गहिरो खाल्डोमा फसेको देश” भनेर चिनिन थालिएको छ।

बालश्रम र सामाजिक विचलन

Tribune Pakistan मा प्रकाशित एक रिपोर्टअनुसार, पाकिस्तानमा बालश्रमका दरहरू “भयानक रूपमा बढेका” छन्।
सरकारी तथ्यांकअनुसार, देशभर करिब १ करोडभन्दा बढी बालबालिका श्रमिकका रूपमा कार्यरत छन्ती-मध्ये धेरैजसो ईंटाभट्टा, गलैंचा, घरेलु काम र ग्यास वेल्डिङ जस्ता जोखिमपूर्ण क्षेत्रमा कार्यरत छन्।

बालश्रमको बढ्दो प्रवृत्ति मुख्यतः विद्यालय प्रणालीको पतन, गरिबीको तीव्रता, र राज्यको उपेक्षाका कारण भएको मानिन्छ।
Dawn र The News International ले समान रूपमा उल्लेख गरेका छन् कि पाकिस्तानमा अहिले बालबालिकाका लागि न शिक्षा सुरक्षित छ, न त जीवन।

त्यस्तै, महिलामाथि हुने हिंसा, विशेषतः ‘सम्मानको नाममा हत्या’ (honour killing), जबर्जस्ती विवाह र यौनिक दमनका घटनाहरू दिनानुदिन बढिरहेका छन्।
हालै Dawn मा एक महिला अधिकारकर्मीको हवाला दिँदै लेखिएको छ-“यो देश महिलाहरूको लागि होइन”।

कृषि संकट र खाद्य मुद्रास्फीति

Business Recorder को रिपोर्टअनुसार, पाकिस्तानको कृषि उत्पादन हाल १९९० को स्तरमा झरेको छ।
जलवायु परिवर्तन, सरकारी सहायता अभाव, र कालो बजारीको बढ्दो प्रभावले गर्दा धान, गहुँ, कपास लगायतका खाद्य सामग्रीको उत्पादनमा २८% को गिरावट आएको छ।

त्यहीँ, Punjab प्रान्तमा खाद्य मुद्रास्फीति २४% भन्दा माथि पुगेको छ।
प्याज, आटा, चिनी, दाल जस्ता आवश्यक वस्तुहरूको मूल्य निम्न आय भएका परिवारहरूका लागि पुगे–नपुगे हुने अवस्थामा पुगेको छ।
Tribune India र Economic Times ले रिपोर्ट गरेका छन् कि बजारमा मूल्य नियन्त्रणको राज्य संयन्त्र प्रायः निष्क्रिय छ।

बालोचिस्तान र PoGB मा विद्रोह

Balochistan Post, TagTV र Kashmir Breaking News का अनुसार, बालोचिस्तानमा मानवअधिकार उल्लंघन, अपहरण, र राज्यद्वारा गरिएका हत्या को घटनाहरू पुनः बढेका छन्।
महिलाहरू, विद्यार्थीहरू, र राजनीतिक कार्यकर्ताहरूलाई “राष्ट्रघाती” को आरोपमा गिरफ्तार गरिन्छ;
प्रहरी हिरासतमा कुटपिट, बेपत्ता बनाउने, र झूटा मुद्दा दर्ता गराउने प्रवृत्ति व्यापक देखिएको छ।

Mahrang Baloch जस्ता मानवअधिकार अभियन्ताहरूलाई पटक–पटक हिरासतमा राखिएको छ।
Moneycontrol को रिपोर्टअनुसार, उनको हिरासतलाई लिएर वैश्विक स्तरमै विरोध भइरहेको छ।

यता, गिलगित–बाल्टिस्तानमा व्यापारीहरूले २३ दिनसम्म चीन–पाक व्यापारमार्ग बन्द गरी कर नीतिको विरोध गरे।
Tribune India ले यसको टिप्पणी गर्दै लेखेको छ- “गिलगितमा विद्रोह चुलिँदैछ, तर इस्लामाबादको कान सुन्ने छैन।”

आतंरिक असुरक्षा र शासन संकट

Dawn मा प्रकाशित अर्को रिपोर्ट अनुसार, उत्तर वजीरिस्तान र खैबर पख्तूनख्वा क्षेत्रमा ड्रोन हमला, बारुदी सुरुङ विस्फोट र सुरक्षाफौजमाथिको हमलामा बृद्धि भएको छ।
साथै, सहर–सहरमा अज्ञात समूहद्वारा गरिने कर्फ्युजस्तो वातावरणले नागरिकहरूलाई आतंकित बनाएको छ।

यसैबीच, पाकिस्तान सरकारले अफगान शरणार्थीहरूको सामूहिक निकास योजना सुरु गरेको छ, जसलाई संयुक्त राष्ट्रसंघले “मानव अधिकारको गम्भीर उल्लंघन” भनेर चेतावनी दिइसकेको छ।
Zee News र ET का रिपोर्ट अनुसार, ५००,००० भन्दा बढी अफगानीहरूलाई बलपूर्वक देशनिकाला गरिँदैछ।

पाकिस्तानको साखमा गिरावट

यस सम्पूर्ण परिदृश्यले पाकिस्तानको अन्तर्राष्ट्रिय साखलाई गम्भीर असर पुर्याइरहेको छ।
European Times मा प्रकाशित एक विश्लेषणमा लेखिएको छ- “पाकिस्तानले आफ्नो समस्याहरू आफ्नै हातले बनाएको हो, तर दोष सधैं बाह्य शक्तिलाई दिन्छ।”
त्यहाँ लेखिएको छ कि पाकिस्तानको शासन अहिले “सामाजिक विद्रोह, आर्थिक पतन र प्रशासनिक विफलताको त्रिकोणमा फसेको” छ।