आज असोज २१, २०८१, सोमबार, असोज शुक्ल चतुर्थी अर्थात् अक्टोबर ०७, २०२४। आज नवरात्रिको पाँचौं दिन अर्थात् स्कन्दमाताको पूजागरिन्छ। स्कन्दमाता युद्धका देवता स्कन्द (कार्तिकेय) की माता हुन्। यस दिनलाई पञ्चमी तिथि भनेर चिनिन्छ, र स्कन्दमातालाई श्रद्धा अर्पण गर्दा भक्तजनले ज्ञान, शक्ति, र सामर्थ्य प्राप्त गर्छन्।

स्कन्दमाताको दशैंमा महत्त्व:

विशेष गरी नेपालमा दशैं असत्यमाथि सत्यको विजयको प्रतीकका रूपमा मनाइन्छ, जहाँ देवी दुर्गाले राक्षस महिषासुरमाथि विजय प्राप्त गरेको स्मरण गरिन्छ। दशैंका हरेक दिन देवी दुर्गाका भिन्न रूपको पूजा गरिन्छ। पाँचौं दिन स्कन्दमाताको पूजा गर्ने परम्परा छ, जो दुर्गाको मातृरूपको प्रतिनिधित्व गर्छिन्। उहाँलाई घरपरिवारका रक्षक र सुरक्षकको रूपमा सम्मान गरिन्छ। उहाँको पूजाले घरमा शान्ति र समृद्धि ल्याउने विश्वास गरिन्छ।

स्कन्दमाताको पूजा किन गरिन्छ?

स्कन्दमातालाई आमा रक्षकको रूपमा पूजा गरिन्छ। उहाँको आराधनाले भक्तजनलाई बल, बुद्धि, र समस्याको सामना गर्न सक्ने शक्ति प्राप्त हुन्छ। स्कन्दमाता आफ्नो काखमा पुत्र स्कन्दलाई बोक्नुभएको हुन्छ, जसले एक आमाको निःस्वार्थ प्रेम र आध्यात्मिक तथा भौतिक विकास प्रदान गर्न सक्ने क्षमतालाई जनाउँछ।

स्कन्दमाताका महत्त्वपूर्ण पक्षहरू:

1. मातृत्वको प्रतीक: उहाँलाई मातृत्वको सर्वोच्च रूप मानिन्छ, जसले आफ्ना सन्तान र भक्तजनलाई स्नेहपूर्वक रक्षा गर्नुहुन्छ।
2. ज्ञान र मुक्ति प्रदान गर्ने देवी: स्कन्दमाताको उपासनाले भक्तजनलाई ज्ञान र मुक्ति प्राप्ति तर्फ उन्मुख गराउँछ।
3. रूप: स्कन्दमाता चार हातमा कमलका फूलहरू धारण गर्नुभएको छ, र उहाँले आफ्नो एक हात आशीर्वादका लागि उठाउनुभएको छ।
4. सिंह वाहन: उहाँ सिंहमा सवार हुनुहुन्छ, जसले साहस र शक्तिलाई जनाउँछ।
5. ग्रह प्रभाव: स्कन्दमाताको पूजा गरे बुद्ध (बुध ग्रह) को नकारात्मक प्रभावलाई कम गरिन्छ भन्ने मान्यता छ।

पूजा विधि र परम्पराः

1. शुद्धीकरण: बिहान चाँडै स्नान गरी शुद्ध भएर स्वच्छ वा परम्परागत वस्त्र लगाउने।
2. मण्डप सजावट: देवीको प्रतिमा वा चित्रलाई सजाएर स्वच्छ मण्डपमा राख्ने। स्कन्दमातालाई पहेँलो रंग अत्यन्त प्रिय भएकाले पहेँलो फूलले सजावट गरिन्छ।
3. समर्पण: पहेँलो फूल, केरा, नरिवल, र गुलियो पदार्थ जस्तै चाकु आदि अर्पण गरिन्छ। पहेँलो मिठाई विशेष रूपमा शुभ मानिन्छ।
4. मन्त्र जाप: "ॐ देवी स्कन्दमातायै नमः" मन्त्रको जाप गर्दै देवीको ध्यान गर्ने।
5. दियो बाल्ने: गिउको बत्ती बालेर देवीको पूजा गर्ने, जसले अन्धकारलाई हटाउने र सकारात्मक ऊर्जा ल्याउने विश्वास गरिन्छ।
6. प्रार्थना: परिवारको बुद्धि, स्वास्थ्य, समृद्धि, र सुरक्षाको कामना गर्दै प्रार्थना गर्ने।
7. आरती: कपुर वा गिउको बत्तीले आरती गरेर पूजाको समापन गर्दै देवीसँग आशीर्वादको कामना गरिन्छ।

दशैंमा स्कन्दमाताको पूजा महत्त्व:

दशैंको सन्दर्भमा स्कन्दमाताको पूजा गरिनुको महत्त्व पारिवारिक एकता र सुरक्षाको प्रतीक हो, जुन दशैंको मूल उद्देश्यसँग मेल खान्छ। दुर्गाको मातृरूपका रूपमा स्कन्दमाताले आराधनाले भक्तजनलाई स्नेह, रक्षा, र बुद्धिको आशीर्वाद दिन्छिन्।

नवरात्रिको पाँचौं दिन स्कन्दमाताको पूजाले परिवारका सदस्यहरूबीचको सम्बन्धलाई अझ बलियो बनाउँछ र जीवनका चुनौतीहरूको सामना गर्न साहस र बुद्धि प्रदान गर्छ।