जीतबहादुर नेपालको संघर्षशील कथा: तरकारी पसलेदेखि चर्चित कलाकारसम्म (भिडियो सहित)
जीतबहादुर नेपाल, जसलाई जीतु नेपाल भनेर पनि चिनिन्छ,को जीवन संघर्षका कथाहरूले भरिएको छ। संघर्षको यो क्रमले उनलाई ठूलो पर्दाको नायक बनायो। आज उनी जहाँ छन्, त्यसको पछाडि अनगिन्ती कठिनाइ र परिश्रम छ। उहाँको चलचित्र 'ज्वाईँ सायब' चाँडै सार्वजनिक हुँदैछ। यो लेखमा, हामी जीतबहादुरको सफलता र उनको जीवनका महत्वपूर्ण क्षणहरूमा एक झलक पाउँछौं। अब, उनको यात्रा र संघर्षका कथा विस्तारमा पढौं।
सिन्धुपाल्चोक ज्यामिरेको ठूलो परिवारमा जन्मिएका उनी ५ जना दाजु र एक दिदीका कान्छा भाइ थिए, जसलाई परिवारले निकै लाडप्याड गरेको थियो। पहाडको मध्यमवर्गीय परिवारमा पालनपोषण भएकोले खानलाउनको अभाव थिएन, तर बिना काम आरामको जीवन सम्भव थिएन। सानैदेखि खेतबारी र बनपाखामा काम गर्नु सामान्य कुरा थियो। विद्यालय जानु अघि उनले एक भारी घाँस काटिसकेपछि मात्रै पढ्न जान्थे। परिवारले उनलाई जीतबहादुर नेपाल भनेर बोलाउँथ्यो।
एसएलसी पासको उत्साह र गौरव
२०४७ सालमा चाल्पा माध्यामिक विद्यालयबाट एसएलसी पास गरेपछि उनले ठूलो खुसी र गर्वको अनुभव गरे। त्यतिबेला गाउँमा एसएलसी पास गर्नु निकै ठूलो कुरा थियो, विशेष गरी घरको कामसँगै पढाइ जारी राख्नु साधारण कुरा थिएन।
गाउँलेहरू आफ्ना छोराछोरीलाई सम्झाउने क्रममा भन्थे, "घाँस काट्ने, गाई चराउने, कान्ला फाड्ने सबै काम गरेर जीतबहादुरले एसएलसी गर्यो, तिमीहरू चाहिँ..." यसरी उनी उदाहरण बन्न थाले। छोटो कदका र छरिता जीतबहादुरलाई चिनेजानेकाहरूले "जस्तो ज्यान, उस्तै बान" भनेर जिरे खुर्सानीसँग तुलना गर्थे। आफूलाई तिख्खर भनिदिँदा उनी भित्रभित्रै खुसी हुन्थे।
उनले आफ्ना जीवनका अनुभवहरूलाई कालान्तरमा कलाकारितामा उपयोग गरे। जिरे खुर्सानी नामक टेलिसिरियलले जीतु नेपालको पहिचान व्यापक बनायो, जहाँ उनले एसएलसी पास गरेको मुन्द्रेको भूमिकामा अभिनय गरेर दर्शकको मन जिते।
उच्च शिक्षा र काठमाडौं प्रवेश
एसएलसीपछि उच्च शिक्षाका लागि उनलाई गाउँ छाड्नुपर्ने भयो। मेलापात गर्दै र साथीभाइसँग गफिदै पढ्न सकिने अवस्था थिएन। उनी अब कम्तिमा चौतारामा बसेर पढ्नुपर्ने भयो।
मनमा सोच्न थाले, "क्याम्पस पढ्न गाउँ छाड्नै पर्ने भयो, चौतारामा बसे पनि, काठमाडौं गए पनि भाडामा नै बस्नुपर्ने भयो। बरु काठमाडौं जान्छु।" गाउँले परिवेशमै रमाइरहेका जीतबहादुरले काठमाडौंका बारेमा अनेक सपना बुन्न थाले। काठमाडौं पुगेर केही गर्ने अठोटले उनलाई अघि बढायो। के बन्ने भन्ने त उनलाई निश्चित थिएन, तर केही ठुलो गर्ने दृढ अठोट भने थियो। यही अठोटसहित उनी काठमाडौं प्रस्थान गरे, जहाँ उनका कोही आफन्त थिएनन्।
काठमाडौंको प्रारम्भिक यात्रा
एसएसली पास गरेपछि उनी गाऊँमा चर्चित भइसकेका थिए। उनलाई केहि ठूलो गर्नुपर्ने भावले छोएको थियो। ‘यति पढेपछि काठमाडौंमा कुनै समस्या छैन,’ भन्ने आत्मविश्वासले उनलाई काठमाडौं जाने इच्छा जगायो। एसएलसी पास भएको गर्वका साथ उनी २०४८ सालमा काठमाडौं आए।
तर काठमाडौं उनी सोचेको जस्तो रहेन। जागिर खाने, कमाइ गर्ने र पढ्ने सपनाहरू पुरा गर्न कठीन भइदियो। ‘जाबो एसएलसी पास गरेकोलाई के जागिर दिने?’ पहिलो प्रयासमै उनले ठक्कर खाए। गाऊँमा धेरै मूल्य राखिएको उनको पढाइ काठमाडौं आएर फिका भएको थियो। एकातिर पढाइको स्तर कम थियो, अर्कोतिर उचाइले पनि साथ दिएन।
काठमाडौंको मान्छेहरूले उनलाई खासै गम्भीरताका साथ लिन थालेनन्। ‘यस्तो सानो कदको मान्छेले के जागिर गर्ने?’ भन्ने प्रश्नहरूले उनलाई पीडा दिन्थ्यो। उनको मनमा द्वन्द्व सुरु भयो। ‘गाऊँ नै फर्कन्छु कि? यहाँ भन्दा गाऊँ जानु नै बेस!’ तर अर्को मनले भन्यो, ‘फर्कदा गाऊँमा भएको इज्जत पनि गुम्छ। यहाँ जे भए पनि संघर्ष गर्ने हो।’ अन्ततः उनले काठमाडौंमै संघर्ष गर्ने निर्णय गरे।
संघर्षको प्रारम्भ
कामको खोजीमा असफल भएपछि उनको जीवनले अर्कै मोड लियो। भीषण संघर्षको दिन सुरु भयो। गाऊँमा बाबुआमासँगै खेतमा काम गरेका उनी काठमाडौंमा एक्लै संघर्ष गर्नुपर्दा असजिलो महसुस गरिरहेका थिए। उनले तरकारी पसल खोले। हरेक दिन साइकल लिएर कालीमाटी पुग्थे। आफ्नो कदभन्दा ठूलो भारी साइकलमा हालेर फर्कन्थे।
तर एक्लै पसल चलाउन गाह्रो हुन थालेपछि उनले जागिर खोज्न सुरु गरे। गार्मेन्ट कारखाना, पसलको पाले जस्ता थुप्रै काम गरे। उनी के खोजिरहेका थिए, उनी आफैंलाई थाहा थिएन। मन स्थिर हुन सकेको थिएन। यस्तैमा उनी चाबहिलको सुपथ मूल्य पसलमा काम गर्न थाले। कलेज नजिकै भएकाले यसले उनलाई सजिलो बनायो। तर यही पसल नै उनको कलेज छुट्ने र कलाकारितासँग जोडिने ठाउँ बन्यो।
कलाकारिताको यात्रा
सुपथ मूल्य पसलकी साहुनी सरस्वती शर्मा नेपाल टेलिभिजनमा काम गर्थिन्। त्यसबेला टेलिभिजनको पहुँच गाउँघरतिर विस्तार हुँदै थियो, र जीतबहादुरको गाउँ ज्यामिरे पनि टेलिभिजनको दायरामा परिसकेको थियो। त्यतिबेला टेलिभिजन हेरेको भनेपछि विशेष शानको कुरा मानिन्थ्यो। त्यस्तो समयमा, टेलिभिजनमै काम गर्ने साहुनीलाई भेट्दा जीतबहादुर निकै प्रभावित भए। साहुनीसँगको चिनजानपछि फरासिला जीतबहादुरले आफूलाई पनि टेलिभिजनमा देखिने इच्छा व्यक्त गरे। उनले साहुनीसँग भने, ‘गाउँमा भर्खर टिभी पुगेको छ, म पनि टिभीमा देखिन चाहन्छु, कसैलाई भनिदिनु न।’
सरस्वतीले नेपाल टेलिभिजनको चर्चित टेलिश्रृंखला हिजोआजका कुरा का निर्देशक र निर्माता सन्तोष पन्तसँग कुरा राखिदिइन्। त्यसपछि, २०४९ सालको अन्त्यतिर जीतबहादुरलाई पाँच सेकेण्डको काँचको पर्दामा देखिने मौका मिल्यो। जीतबहादुरको खुशीको सीमा रहेन। यही पाँच सेकेण्ड उनको कलाकारिताको खाता खोल्ने पहिलो प्रयास बन्यो। त्यसपछि, उनले सो खातामा हजारौँ घण्टा डिपोजिट गरिसकेका छन्, र बाँकी जीवन कलाकारितामा समर्पित गरेका छन्।
उनी सुरुवातीमा कलाकार बन्न खोजेका थिएनन्, मात्र गाउँमा देखाउनका लागि टेलिभिजनमा देखिन चाहेका थिए। कहिलेकाहीं साना भूमिका पाइन्थ्यो, कहिले पाउँदैनथे। भूमिका पर्खेर बस्नुपर्ने हुन्थ्यो तर पनि यसमा मज्जा थियो। नेपाल टेलिभिजनमा ट्वाक्क टुक्क भन्ने कार्यक्रम सुरु भयो, जसमा उनले राम्रो काम गर्ने अवसर पाए। त्यहीँ काम गर्दा उनले दिनेश डिसी लगायतका थुप्रै व्यक्तित्वहरूसँग चिनजान गरे।
दिनेश डिसीले उनलाई ‘जीतबहादुर’ नाम लामो भएको भन्दै छोट्याएर ‘जीतु नेपाल’ नाम राखिदिए। नाम परिवर्तनसँगै उनको सोच पनि बदलियो। ट्वाक्क टुक्क मा काम गर्दै जाँदा उनले कलाकारिताको गहिरो ज्ञान आर्जन गर्ने र धेरै व्यक्तिहरूसँग सञ्जाल विस्तार गर्ने मौका पाए। कलाकारितामा केही गर्ने इच्छा बलियो हुँदै गयो। रहरले सुरु भएको कलाकारिता उनको जीवनको एक अभिन्न हिस्सा बन्यो। पाँच–सात वर्ष बित्दा नबित्दै, उनी हास्य कलाकारका रूपमा चिनिन थाले र कलाकारितासँग गहिरो रूपमा लिप्त भइसके।
सक्रिय कलाकारिता
त्यसबेला कलाकारितामा जोडी प्रणाली लोकप्रिय थियो। मदनकृष्ण श्रेष्ठ र हरिवंश आचार्यको जोडी धेरैका लागि आदर्श बनेको थियो। जितुले कलाकारितामा समर्पित भएर जीवन चलाउने निर्णय गरेपछि उनीसँग केही नयाँ गर्ने विकल्प थिएन। यस्तै क्रममा दमन रुपाखेतीसँगको उनको संगत बाक्लियो, र यी दुईको जोडी जम्न थाल्यो। उनीहरू सँगै गाईजात्रा र विभिन्न स्टेज कार्यक्रमहरूमा सहभागी हुन थाले। यसले उनको आर्थिक स्तरमा सुधार ल्याउन थाल्यो, र बिस्तारै छाकटार्ने चिन्ता पनि हट्दै गयो। आइएसम्मको पढाइ पनि जसो तसो पूरा भयो, तर कलाकारितामा बढी व्यस्त हुन थालेपछि पढाइको क्रम बिथोलियो।
जितु बेइमान चालक नामक टेलिफिल्मको सहायक निर्देशक बने। यही टेलिफिल्ममार्फत उनले विधिवत् रूपमा ‘जितु नेपाल’ को नाम पाएका हुन्। टेलिसिरियलहरूमा देखापर्न थालेपछि उनलाई विज्ञापनहरूमा काम गर्ने अफरहरू आउन थाल्यो। यससँगै पैसा पनि राम्रोसँग आउन थाल्यो। संगीतिक कार्यक्रम गीताञ्जली मार्फत जितु र दमनको जोडीले ठुलो चर्चा बटुल्यो। टेलिभिजन विस्तारै गाउँगाउँ पुग्न थाल्यो, र वैदेशिक रोजगारीमा जानेहरूले घरमा ठूला रङ्गीन टिभी पठाउन थाले। इन्टरनेटले टेलिभिजनलाई विश्वव्यापी बनाइदियो। यही अवसरमा, उनी जिरे खुर्सानी टेलिसिरियलमा ‘मुन्द्रे’ को भूमिकामा प्रस्तुत भए, जसले उनको परिचय र पहिचानलाई स्थापित गरायो। ज्यामिरेका जीतबहादुर देशकै नामी कलाकार जितु नेपाल बन्न सफल भए।
दमन रुपाखेतीसँगको सम्बन्ध
जितुले कलाकारिताको सुरुवाती दिनमै कलाकार दमन रुपाखेतीसँग जोडी बाँधेर स्टेज कार्यक्रमहरू गर्न थालेका थिए। करिब दस वर्षसम्म उनीहरूको यो जोडीले दर्शकलाई निरन्तर मनोरञ्जन दिइरह्यो। तर दस वर्षपछि एकाएक यो जोडी छुट्टियो। के कारणले छुट्टियो भन्ने कुरा अहिले पनि दर्शकहरूले जितुलाई देशविदेश जाँदा सोध्ने गर्छन्। धेरैले यो जोडीलाई फेरि एकै ठाउँमा देख्न चाहिरहेका छन्, र जितुले यो चाहनालाई नजिकबाट बुझेका छन्।
दमनसँग छुट्टिएपछि जितुलाई एक प्रकारको इख पलायो। उनले गाउँमा सुनेका थिए, ‘इख नभएको मान्छे र विष नभएको सर्पको कुनै काम हुँदैन।’ जितु केही नगरी बसेका थिएनन्। दिनरातको मेहनतले उनी निरन्तर अगाडि बढे। संयुक्तरूपमा निर्माण भएको छवि एक्लै हुँदा जे पनि हुन सक्छ भन्ने डर थियो, तर एकल पहिचान बनाउने अवसर पनि थियो। जितुले यो अवसरलाई राम्रोसँग छोपे। उनले स्पष्ट पारेका छन् कि दमनको एकल स्वभावकै कारण सँगै काम गर्न नसकेको हो। एक दशकपछि, यो जोडीले फेरि गाईजात्रामा सँगै प्रस्तुति दिएर सहकार्यको संकेत दिएको छ।
सूचना: यो लेख मङ्गलबार, ११ असोज २०७३ गते प्रकाशित भएको थियो, उहाँको चलचित्र 'ज्वाईँ सायब' चाँडै सार्वजनिक हुँदैछ, यस सन्दर्भमा हामीले यो कथा पुन: प्रकाशित गरेका हौं। -सम्पादक
जीतु नेपाल
