विदेश

चीनको अफ्रिकामा सैन्य हस्तक्षेप: कूटनीति कि प्रभुत्व?

चीनको अफ्रिकामा सैन्य हस्तक्षेप: कूटनीति कि प्रभुत्व?

चीनले अफ्रिकामा आफ्नो सैन्य रणनीति विस्तार गर्दै प्रभावशाली उपस्थिति बनाएको छ। जिबुटीमा रहेको चिनियाँ जनमुक्ति सेनाको (PLA) आधारशिविरदेखि अफ्रिकाका पाँच राष्ट्रमा तैनाथ २,००० भन्दा बढी सैनिकहरूले चिनियाँ सामरिक अभिरुचि झल्काउँछन्। संयुक्त राष्ट्रसंघीय शान्ति स्थापना मिशन र समुद्री डकैतीविरुद्धको कार्यवाहीमा सहभागी हुँदै चीनले आफ्नो विश्वव्यापी सुरक्षानीति लागू गरिरहेको छ।

बेल्ट एन्ड रोड इनिसिएटिभ (BRI) अन्तर्गतको लगानीलाई सुरक्षित राख्न, चीनले अफ्रिकी राष्ट्रहरूसँग सैन्य सहकार्यलाई बलियो बनाएको छ। जिबुटीमा रहेको PLAको आधारशिविर, २०१७ मा स्थापना भएदेखि, अहिले प्रमुख रसद केन्द्र र युद्ध सहायता हबमा विकसित भइसकेको छ।

चीनले अफ्रिकालाई सस्तो मुल्यमा अत्याधुनिक हतियारहरू जस्तै बख्तरबन्द गाडी, ड्रोन, रकेट, र इलेक्ट्रोनिक युद्ध प्रणाली बिक्री गर्दै आएको छ। यस्तो रणनीतिले अफ्रिकी देशहरूको सैन्य संरचनामा आफ्नो स्थान मजबुत गर्दै चीनलाई "विकल्प प्रस्ताव गर्ने साझेदार" को रूपमा प्रस्तुत गरेको छ।

अफ्रिकी राष्ट्रका सैन्य अधिकारीहरूलाई प्रशिक्षण दिने र चीनको शासन मोडेललाई प्रवर्द्धन गर्ने "चिनियाँ व्यावसायिक सैन्य शिक्षा" कार्यक्रममार्फत चीनले आफ्नो सॉफ्ट पावर कूटनीतिको उपयोग गरेको छ।

तर, यी सैन्य सहकार्यले अफ्रिकी मुलुकहरूको सार्वभौमिकतामा खतरा उत्पन्न गरेको आशंका बढ्दै गएको छ। जिबुटीबाहेक चीनले इक्वेटोरियल गिनी, अङ्गोला, र नामिबियामा नयाँ सैन्य अड्डा खोल्न सक्ने चर्चा भइरहेको छ। यसले चीनलाई केवल आर्थिक साझेदारीभन्दा पर जान मद्दत गर्दै विश्वव्यापी प्रभुत्व स्थापित गर्न मार्ग खुलाएको देखिन्छ।

चीनले अफ्रिकामा शान्ति स्थापनाका नाममा आफ्ना लगानी र सामरिक अभिरुचिलाई सुरक्षित राख्न प्रयासरत छ। तथापि, यसको प्रभाव स्थानीय आर्थिक समस्याहरू, कर्जाको बोझ, र सामाजिक असन्तोषमा पनि देखिएको छ। अफ्रिकामा सैन्य उपस्थिति र लगानीमार्फत चीनले पश्चिमी शक्तिहरूले छोडेको खाली ठाउँमा आफ्नो प्रभुत्व स्थापना गर्न प्रयास गरिरहेको छ।