काठमाडौं – अमेरिकी पूर्व राष्ट्रपति जिम्मी कार्टरको १०० वर्षको उमेरमा निधन भएको छ। झण्डै एक वर्षदेखि विशेष उपचार र चिकित्सकहरूको निगरानीमा रहेका उनको स्थानीय समयअनुसार आइतबार दिउँसो आफ्नै निवासमा निधन भएको बताइएको छ।

कार्टरले गत अक्टोबर १ मा आफ्नो १००औं जन्मदिन मनाएका थिए, जसले उनलाई अमेरिकी इतिहासमै सबैभन्दा लामो उमेरसम्म बाँचेका राष्ट्रपति बनाएको थियो।

नेपालसँगको सम्बन्ध र शान्ति प्रक्रियामा योगदान

जिम्मी कार्टर नेपालमा प्रजातन्त्रको स्थायित्व र शान्ति प्रक्रियामा गरेको योगदानका लागि विशेष रूपमा सम्झना गरिन्छ। उनले आफ्नो कार्टर सेन्टरमार्फत नेपालको शान्ति प्रक्रियामा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए। सन् २००८ मा नेपालको संविधानसभाको पहिलो निर्वाचनको पर्यवेक्षणमा उनको संस्थाले सहजीकरण गरेको थियो, जसले द्वन्द्वकालपछि राजनीतिक प्रक्रियालाई अगाडि बढाउन मद्दत पुर्‍यायो।

कार्टरले नेपालका विभिन्न राजनीतिक दलहरू, नागरिक समाज, र निर्वाचन आयोगसँग सहकार्य गर्दै हिंसात्मक द्वन्द्व अन्त्य गर्न र समावेशी लोकतन्त्रको विकास गर्न पहल गरेका थिए। उनको नेतृत्वले नेपालमा लोकतान्त्रिक प्रक्रियाको अन्तर्राष्ट्रिय समर्थन सुनिश्चित गरेको थियो।

अन्तर्राष्ट्रिय योगदान

जिम्मी कार्टर अमेरिकी राष्ट्रपति (सन् १९७७–१९८१) रहँदा शान्ति र कूटनीतिक सम्बन्धका क्षेत्रमा उल्लेखनीय भूमिका खेलेका थिए। उनले इजरायल र इजिप्टबीच शान्तिवार्ताका लागि क्याम्प डेभिड सम्झौता गराएका थिए, जसलाई मध्यपूर्वको शान्ति प्रक्रियामा ऐतिहासिक कदम मानिन्छ।

यसबाहेक, उनले चीनसँग अमेरिका बीच कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापनामा महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरे। यी उपलब्धिका कारण उनलाई सन् २००२ मा नोबल शान्ति पुरस्कार प्रदान गरिएको थियो।

उनको जीवन र विरासत

प्रजातन्त्र, मानव अधिकार, र शान्तिका क्षेत्रमा योगदानका लागि जिम्मी कार्टर राष्ट्रपतिको एक कार्यकालभन्दा बढी त्यसपछिको सामाजिक अभियानमा चर्चित थिए। कार्टर सेन्टरको स्थापना गरी उनले विश्वभरि निर्वाचन पर्यवेक्षण, रोग नियन्त्रण, र गरिबी निवारणका क्षेत्रमा काम गरे।

उनको निधनले नेपाल मात्र होइन, विश्वभरि शान्ति र लोकतन्त्रको समर्थनमा योगदान दिने एक प्रेरणादायी नेतृत्व गुमाएको महसुस गरिएको छ। नेपालका नेताहरूले पनि उनको निधनमा शोक व्यक्त गर्दै कार्टरको योगदानको सम्मान गरेका छन्।

निष्कर्ष

जिम्मी कार्टरको जीवन प्रजातन्त्र र शान्तिका लागि समर्पित रह्यो। नेपालका लागि उनले देखाएको सद्भाव र शान्ति प्रक्रियामा दिएको साथ सधैं सम्झनलायक छ। कार्टरको निधनले एउटा युगको अन्त्य भए पनि उनको योगदानले विश्वलाई प्रेरणा दिन निरन्तर जारी रहनेछ।