भारतका विदेश सचिव श्री विक्रम मिस्रीले नेपालमा पहिलो पटक औपचारिक भ्रमण गर्नु, उनको चीनसम्बन्धी गहिरो ज्ञान र अनुभवलाई ध्यानमा राख्दा अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण मानिएको छ। चीनका विशेषज्ञको रूपमा चर्चित मिस्री, जसले दुईपटक चीनमा राजदूत र उपप्रमुखको रूपमा काम गरेका छन्, हालै भारतको विदेश सचिवका रूपमा कार्यभार सम्हालेपछि पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय भ्रमणका लागि नेपाल आउनु नेपाल-भारत सम्बन्धका लागि कूटनीतिक रूपमा उल्लेखनीय छ। चीनको नेपालमा बढ्दो हस्तक्षेपको पृष्ठभूमिमा मिस्रीको यो यात्रा थप महत्त्वपूर्ण भएको छ।

भारतका विदेश सचिव श्री विक्रम मिस्रीले २०८१ श्रावण २७ र २८ गते नेपाल भ्रमण गर्नुभयो। यो भ्रमण नेपालका परराष्ट्र सचिव श्री सेवा लम्सालको निमन्त्रणामा भएको हो। विदेश सचिवको रूपमा नियुक्त भएपछि नेपालमा उहाँको यो पहिलो भ्रमण हो। यो भ्रमणको क्रममा उहाँले नेपालका उच्च सरकारी पदाधिकारीहरू र वरिष्ठ राजनीतिक नेताहरूसँग भेटघाट गर्नुभयो। भेटघाटको क्रममा भारत र नेपालबीचको बहुआयामिक सहकार्य, द्विपक्षीय पहल, विकास परियोजनाहरूमा भएको प्रगति, र थप सहकार्यका लागि अवसरहरूबारे छलफल भयो।

मिस्रीले नेपालका सम्माननीय राष्ट्रपति श्री रामचन्द्र पौडेल र सम्माननीय प्रधानमन्त्री श्री केपी शर्मा ओलीसँग शिष्टाचार भेटवार्ता गर्नुभयो। यी भेटवार्ताहरूमा दुई देशबीचको सम्बन्धलाई थप सुदृढ पार्ने विषयमा गहन छलफल भएको थियो। यसका साथै, विदेश सचिवले नेपालका उपप्रधानमन्त्रीहरू, गृहमन्त्री, अर्थमन्त्री, र परराष्ट्रमन्त्रीसँग पनि भेटवार्ता गर्नुभएको थियो।

उक्त भ्रमणको क्रममा भारत र नेपालबीचको ऊर्जा सहकार्य, कनेक्टिभिटी परियोजनाहरू, र सांस्कृतिक पुनर्निर्माण परियोजनाहरूको पनि चर्चा भएको थियो। भारतको सहयोगमा काठमाडौंको रक्तकाली क्षेत्रमा ऐतिहासिक भवनको पुनर्निर्माण परियोजनाको उद्घाटन गर्नु पनि मिस्रीको भ्रमणको विशेषता हो।

नेपाल–भारत सम्बन्धलाई थप मजबुत बनाउन र चीनको प्रभावलाई सन्तुलनमा राख्न यो भ्रमणले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको देखिन्छ। भारतले "छिमेकी पहिलो" नीतिलाई निरन्तरता दिँदै नेपाललाई आफ्नो प्रमुख साझेदारको रूपमा मान्दै आएको छ, जसले गर्दा चीनको बढ्दो प्रभावलाई ध्यानमा राख्दै नेपालमा भारतको रणनीतिक उपस्थिति अझ मजबुत भएको छ।

---

मिस्रीको नेपाल भ्रमणको समयरेखा:

श्रावण २७, २०८१:

1. भारतका विदेश सचिव श्री विक्रम मिस्री नेपालका परराष्ट्र सचिव श्री सेवा लम्सालको निमन्त्रणामा नेपाल भ्रमणका लागि काठमाडौँ आइपुग्नुभयो। यो वहाँको विदेश सचिवका रूपमा पहिलो नेपाल भ्रमण हो।

2. श्री मिस्रीले नेपालका परराष्ट्र सचिव श्री सेवा लम्सालसँग भेटवार्ता गर्नुभयो। यस भेटमा भारत-नेपाल सम्बन्धका विविध पक्षमा छलफल भयो, जसमा द्विपक्षीय पहलहरू र विकास परियोजनाहरूको प्रगतिमा समीक्षा र आगामी सहकार्यका अवसरहरूको चर्चा भयो। नेपालका परराष्ट्र सचिवले भारतीय प्रतिनिधिमण्डलका लागि दिवाभोजको पनि आयोजना गर्नुभयो।

श्रावण २८, २०८१:

1. श्री मिस्रीले नेपालका सम्माननीय राष्ट्रपति श्री रामचन्द्र पौडेल र सम्माननीय प्रधानमन्त्री श्री केपी शर्मा ओलीसँग शिष्टाचार भेट गर्नुभयो। वहाँले दुई देशबीचको सम्बन्धलाई थप सुदृढ गर्न भारतको तर्फबाट शुभकामना व्यक्त गर्नुभयो र दुवै नेताहरूलाई द्विपक्षीय सहकार्यमा भइरहेको प्रगतिबारे जानकारी गराउनुभयो।

2. श्री मिस्रीले उपप्रधानमन्त्री तथा शहरी विकास मन्त्री श्री प्रकाशमान सिंह, उपप्रधानमन्त्री तथा अर्थमन्त्री श्री विष्णु प्रसाद पौडेल, गृहमन्त्री श्री रमेश लेखक, र परराष्ट्रमन्त्री डा. आरजु राणा देउवासँग शिष्टाचार भेटवार्ता गर्नुभयो। यी भेटहरूमा भारत-नेपाल सहकार्यलाई थप सुदृढ गर्ने विविध पारस्परिक लाभदायी क्षेत्रहरूको चर्चा भयो।

3. भेटघाटका क्रममा, दुवै पक्षले भारत र नेपालबीचको ऐतिहासिक, सांस्कृतिक, सभ्यतागत, र जनता-जनताबीचको सम्बन्धलाई बलियो बनाउने कुरामा जोड दिए।

4. श्री मिस्रीले अन्य वरिष्ठ राजनीतिक नेताहरू र नेपालका नागरिक समाजका सदस्यहरूसँग पनि भेटघाट गर्नुभयो।

5. शहरी विकास मन्त्रालयका सचिव श्री मणिराम गेलालसँगै, श्री मिस्रीले काठमाडौंको पुरानो सहरमा रहेको रक्तकालीमा ऐतिहासिक आवासीय भवन 'नेपाल भाषा परिषद्' को संयुक्त रूपमा उद्घाटन गर्नुभयो। यो परियोजना भारत सरकारको सहयोगमा अघि बढाइएको २८ वटा सांस्कृतिक क्षेत्र पुनर्निर्माण परियोजनामध्ये एक हो।

6. नेपाल-भारत सम्बन्धलाई सुदृढ बनाउन, श्री मिस्रीको भ्रमणले दुई देशबीचको नियमित उच्चस्तरीय आदानप्रदानको परम्परालाई निरन्तरता दिने र द्विपक्षीय सम्बन्धलाई अघि बढाउन मद्दत गर्नेछ।