क्षेत्रीय तनावबीच नेपालले बंगलादेशसँग गहिरो व्यापारिक सहकार्य खोज्दै: राजदूतद्वारा आह्वान
ढाका, बंगलादेश – दक्षिण एसियामा, विशेष गरी भारत र पाकिस्तानबीच बढ्दो भूराजनीतिक तनावका बीच, नेपालले आफ्नो पूर्वी छिमेकी बंगलादेशसँगको आर्थिक सम्बन्धलाई थप गहिरो बनाउने प्रयास गरिरहेको छ। यसै क्रममा, बंगलादेशका लागि नेपाली राजदूत घनश्याम भण्डारीले हालै खुलनामा 'नेपाल-बंगलादेश सहकार्य: व्यापार, पर्यटन र कनेक्टिभिटीका आयाम' विषयक एक कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै दुई देशबीच व्यापार, पर्यटन, ऊर्जा र कनेक्टिभिटी क्षेत्रमा सहयोग अभिवृद्धि गर्न नेपाली तथा बंगलादेशी व्यवसायी समुदायबीच घनिष्ट साझेदारीका लागि आह्वान गर्नुभयो।
पृष्ठभूमी तथा प्रष्टीकरण:
यो नविनतम नेपाल-बंगलादेश सम्बन्ध प्रगाढ बनाउने प्रयासको पृष्ठभूमीमा भारत र पाकिस्तानबीचको निरन्तर तनावपूर्ण सम्बन्ध रहेको छ। ऐतिहासिक रूपमा द्वन्द्व र अविश्वासले घेरिएको यी दुई दक्षिण एसियाली शक्तिबीचको तनावले यस क्षेत्रका अन्य राष्ट्रहरूका लागि अनिश्चितता र जटिलता सिर्जना गर्न सक्छ। यस तनावले व्यापारिक मार्गहरू, क्षेत्रीय सहयोग पहलहरू र समग्र आर्थिक स्थिरतामा असर पार्न सक्छ।
यस्तो परिस्थितिमा, नेपाल जस्ता राष्ट्रहरूले आर्थिक लचकता सुनिश्चित गर्न र विकासका वैकल्पिक मार्गहरू पत्ता लगाउन यस क्षेत्रका अन्य राष्ट्रहरूसँगको साझेदारीलाई विविधीकरण (diversify) र द्विपक्षीय सम्बन्धलाई सुदृढ पार्न खोज्छन्। बंगलादेशसँगको सम्बन्धलाई गहिरो बनाएर, नेपालले निम्न लक्ष्यहरू प्राप्त गर्ने उद्देश्य राखेको छ:
- निर्भरता घटाउनु: एकल प्रभावशाली व्यापारिक साझेदारमा अत्यधिक निर्भरताले साना अर्थतन्त्रहरूलाई भूराजनीतिक उतारचढाव वा नीति परिवर्तनप्रति कमजोर बनाउन सक्छ। बंगलादेशसँगको सम्बन्ध सुदृढ गर्दा नेपाललाई वैकल्पिक व्यापारिक मार्ग र साझेदार प्रदान गर्दछ।
- कनेक्टिभिटी अभिवृद्धि: यातायात र पारवहन सम्झौतासहित बंगलादेशसँगको सुधारिएको कनेक्टिभिटीले नेपाललाई बन्दरगाहहरूमा राम्रो पहुँच प्रदान गर्न सक्छ, जसले यसको तत्कालका छिमेकीभन्दा बाहिर अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारलाई सहज बनाउँछ। यो भूभागले घेरिएको (landlocked) राष्ट्र नेपालका लागि विशेष गरी महत्वपूर्ण छ।
- आर्थिक अवसरहरू विस्तार: बंगलादेशको बढ्दो माग रहेको ऊर्जा जस्ता क्षेत्रमा र नेपालको महत्वपूर्ण आकर्षण रहेको पर्यटन जस्ता क्षेत्रमा सहकार्यले पारस्परिक आर्थिक लाभ उत्पन्न गर्न सक्छ र दुवै देशका व्यवसाय तथा नागरिकका लागि नयाँ अवसरहरू सिर्जना गर्न सक्छ।
- क्षेत्रीय सहयोग सुदृढ (तनावभन्दा माथि): बलियो द्विपक्षीय सम्बन्धलाई बढावा दिएर, नेपाल र बंगलादेशले भारत-पाकिस्तान सम्बन्धको उतारचढावप्रति कम संवेदनशील हुने क्षेत्रीय सहयोगको फराकिलो ढाँचामा योगदान गर्न सक्छन्। यसले दक्षिण एसियाको पूर्वी भागमा स्थिरता कायम राख्न र आर्थिक विकासलाई प्रवर्द्धन गर्न मद्दत गर्न सक्छ।
कार्यक्रमको विस्तृत विवरण:
राजदूत भण्डारीले बंगलादेश-नेपाल आर्थिक सहकार्यले पछिल्लो समय गति लिइरहेको बताउनुभयो। उहाँले विशेष गरी हालै ऊर्जा व्यापारमा भएका प्रगति र बढ्दो पर्यटन आदानप्रदानलाई यसको प्रमुख कारणका रूपमा औंल्याउनुभयो। उहाँले दुई देशबीच अर्थतन्त्रको क्षेत्रमा रहेका अप्रयुक्त सम्भावनालाई साकार पार्न स्थानीय व्यवसायी अगुवाहरूलाई आफ्ना नेपाली समकक्षीहरूसँग सक्रियताका साथ संलग्न हुन आग्रह गर्नुभयो।
ढाकास्थित नेपाली दूतावासद्वारा आयोजित यस कार्यक्रममा विभिन्न वाणिज्य तथा उद्योग संघका प्रतिनिधिहरू, ट्राभल तथा टुर अपरेटरहरू र सञ्चारकर्मीहरूको सहभागिता थियो। नेपाली दूतावासका द्वितीय सचिव योजना बम्जनले द्विपक्षीय सहयोगका मुख्य क्षेत्रहरू पहिचान गर्दै एक प्रस्तुति दिनुभएको थियो। प्रस्तुतिपछि अन्तर्क्रियात्मक सत्र भएको थियो, जहाँ सहभागीहरूले प्रश्न सोधेका थिए र आफ्ना विचारहरू आदानप्रदान गरेका थिए।
खुलनाका प्रहरी आयुक्त मोहम्मद जुल्फिकार अली हैदर, अतिरिक्त विभागीय आयुक्त देवप्रसाद पौल र खुलना च्याम्बरका प्रशासक नुरुल हाइ मोहम्मद अनासले पनि सो अवसरमा बोल्नुभएको थियो।
सांस्कृतिक सम्बन्धमा जोड:
यसअघि, राजदूत भण्डारीले खुलना दिवस-२०२५ को अवसरमा खुलना जिल्ला शिल्पकला एकेडेमीमा आयोजित बालबालिकाको कला प्रतियोगिता र 'सुन्दरवनको कथा' शीर्षकको नाटक प्रदर्शनीमा भाग लिनुभएको थियो। सो अवसरमा बोल्दै, उहाँले बंगलादेश र नेपालबीचको पुरानो सांस्कृतिक र सभ्यतागत सम्बन्धलाई प्रवर्द्धन गर्न जोड दिनुभयो। उहाँले युवा कलाकारहरूलाई दुई राष्ट्रबीचको जनस्तरको सम्बन्ध सुदृढ पार्न आफ्नो रचनात्मकतालाई निरन्तर पोषण गर्न प्रोत्साहन गर्नुभयो।
प्रचलित क्षेत्रीय तनावको सन्दर्भमा बंगलादेशसँग नेपालको सक्रिय संलग्नताले दक्षिण एसियाली परिदृश्यमा साझेदारीलाई विविधीकरण गर्ने र आर्थिक लचकता बढाउने रणनीतिक कदमको संकेत गर्दछ। (साभार: बंगलादेश संवाद संस्था - BSS)
